‘Sinema’da Adana, Adana’da sinema’ mottosuyla yola çıkarken rotamızın televizyon dünyasına da sapacağını biliyordum. Bu kez tv dünyasından Adana ile ilişkilendirilen bir hikâyeyi mercek altına alacağız. Now Tv’de yayınlanmaya başlayan; Şakir Paşa Ailesi: Mucizeler ve Skandallar

Dizinin tanıtımlarının başlamasıyla birlikte özellikle Adana medya dünyasında şehir tarihine vakıf isimleri üzen bir kafa karışıklığı ortaya çıktı. Kafaların karışmasına vesile olansa aynı isimde iki Adana Valisi’nin bulunması. Şimdi hem kafa karışıklığını giderecek hem de ‘hayatının bir bölümü dizi olan’ ‘tecavüzcü vali’ ile adı havalimanına, semte, okula verilen fakat günümüzde tek bir kare fotoğrafı bile bulunmayan‘çalışkan valiyi’ tanıyacağız.

Adana şehir tarihi, öyle birkaç tv dizisiyle, üç beş romanla, bir iki sinema filmiyle anlatılarak bitirilemeyecek kadar kadim ve zengin hikâyelere sahiptir. Şehirde görev yapan valilerden ikisinin aynı isimde olması nedeniyle yıllardır yaşanan kafa karışıklığı Now Tv’de Aralık 2024’de ilk bölümü yayınlanan bir televizyon dizisiyle yeniden gündeme geldi.

Şimdi adım adım giderek kafa karışıklığını gidereceğiz ve ‘çalışkan’ olduğu için genellikle unutulan Şakir Paşa ile ‘renkli ve aksiyonu bol’ olduğu için daha çok anımsanan Şakir Paşa’yı kronolojik olarak ele alacağız. Bu yazımızda şehir tarihi hakkında son derece bilgilendirici kitaplara imza atan ve ağabeyim, dostum demekten gurur duyduğum Sedat Memili’nin geçmiş yıllarda kaleme aldığı makalelerinden istifade edeceğim. (Ara not: Sinema, dizi yapımcıları Memili’nin Adana araştırmaları ve romanlarını ne ara değerlendirecek bunu da merak etmiyor değilim.)

BİRİNCİ VALİ ŞAKİR PAŞA (ÇALIŞKAN)

Valiler tarihi kronolojisinde Adana’da görev yapan ilk Şakir Paşa Ocak 1890 – Temmuz 1891 arasında görev yapmıştır. Birinci Şakir Paşa ‘çalışkan’ günümüzde adı bir semtte, (şimdi kapatılan) havalimanında, okulda yaşatılan Şakir Paşa’dır.

1,5 yıllık görev döneminde nehir yataklarının ıslah edilmesi ve bağlantılı olarak şehrin sel felaketlerinden zarar görmemesi ve tarımsal üretimin arttırılması gibi ‘devrim’ niteliğinde işlere imza attı.

ALMAN DEMİRYOLCULARI ADINA ‘DURAK’ YAPMAK ZORUNDA KALDI

Vali Şakir Paşa şehirde görev yaptığı dönemde Adana’da halen aynı isimi taşıyan Şakirpaşa Mahallesi’nin D/400 karayolu kavşağında bulunan ve yıllar sonra restore edilen konakta yaşıyordu.

Biliyorsunuzdur ‘cihana hükmeden’ Osmanlı İmparatorluğu sınırları içindeki demiryolu güzergâhı ve taşımacılık işini Almanlar’a ihale etmişti. (Kitaplardan okumadıysanız da TRT1’in hamaset soslu ‘Payitaht: Abdülhamid’ dizisinden izlemiş olmanız mümkün.) İşte Almanların döşediği tren yolu güzergâhı koskoca Osmanlı Payitahtının Adana temsilcisinin konağı civarından tıngır mıngır ve dümdüz geçip gidince bunu temsil ettiği makama saygısızlık gören Vali şirket yetkililerine bir talimat verdi; tren geçişlerinde Vali Şakir Paşa’nın konağı civarında tren siren çalarak Valilik makamına saygı gösterecek ve duracaktı.

Gel gör ki 1890’larda bahse konu bölgede Tren İstasyonu inşasını gerektirecek kayda değer bir yerleşim yoktu. Kaldı ki Mersin yönünden gelen tren Vali’nin konağını geçtikten birkaç kilometre sonra Adana istasyonuna ulaşıyordu. Uzun lafın kısası ‘emir demiri’ o zamanda kesiyordu. Fakat pratik Alman zekâsı bu talebe olabildiğince ekonomik bir çözüm getirdi. Mersin yönünden gelirken Adana’ya yakın Zeytinli ve Şehitlik’e standart istasyon binası inşa eden firma sıra ‘Şakir Paşa Konağı’na gelince istasyon değil ‘durak’ yaptı. Ve emsallerine pek rastlanmayan ‘Şakirpaşa Tren Durağı’ yıllarca otobüs durağından hallice bir sundurmadan ibaret olarak hizmet verdi.

Yaptığı Adana araştırmalarıyla tozlu raflarda unutulup giden şehrin bilinmeyen tarihini hem günümüze hem de gelecek kuşaklara taşıyan yazar Sedat Memili, Vali Şakir Paşa’nın ‘makama saygı’ talebi karşısında yaşananları şöyle anlatır;

“Yük ve yolcu trenleri Adana Merkez Garından hareket edip henüz hızlanmışken yeniden yavaşlamaya başlamaları hem teknik olarak zor hem de psikolojik olarak ağırlarına gidiyordu. Valiyi (Yerel otoriteyi selamlamak)  zorlarına gidiyordu. Kendileri de o yöreyi istasyonun bir durağı yaparak çözüm buldular. Böylelikle, Vali Şakir Paşa’ya selam vermek için değil sözde durak olduğu için duruyorlardı. Şakir Paşa Tren istasyonu, devlete olan saygının bir sembolü olarak orada durmaktadır.”

FAHRİ PELİT’TEN BİR ÇALIŞKAN VALİ PORTRESİ TALEBİ

Eskiler, ‘İyilik yap denize at, balık bilmezse Halık/Allah bilir!’ demiş. Atalar sözünün doğruluğu yanlışlığı bir yana bu çalışkan valinin günümüzde adı dışında bir görseline ulaşmak maalesef ki mümkün değil. (Ara not: Adana’nın görsel geçmişini günümüze taşıyan destansı çizgileriyle tanınan ressam, grafiker Fahri Pelit dostumdan yoğun işleri arasına bu portre talebimi de alabilir mi bilemiyorum. Adana şehrinin sulama, tarımsal alanında kalıcı projelere imza atan bu çalışkan valimizin temsili bir portresi çizilmeyi çoktan hak ediyor bana göre.)

İKİNCİ VALİ ŞAKİR PAŞA (TECAVÜZCÜ)

Adana Valiler tarihinin ikinci Şakir Paşa’sı Kasım 1897 – Mart 1898 tarihleri arasında yalnızca 4 ay valilik yapmıştır. Tam adı aile şöhretiyle birlikte; Kabaağaçlızade Mehmet Şakir Paşa’dır.

Kısa hizmet döneminde Adana’da herhangi bir iz bırakmamıştır fakat ‘avantür filmlere senaryo olacak’ bir hayat hikâyesine sahiptir. Ve ilk (çalışkan olan) Vali Şakir Paşa’nın aksine şu fani dünyaya o kadar çok hatırat bırakmış ki aklınız şaşar. Elinizi nereye atsanız, ‘Adana Vali Vekili ve Kumandanı Saadetlü Şakir Paşa Hazretleri’nin görseline ulaşmanız mümkün. Ki televizyon dünyası hayli geç keşfettiği bu renkli simanın yaşamının bir bölümünü beyaz cama taşımaya karar verdi: Şakir Paşa Ailesi: Mucizeler ve Skandallar (Now Tv)

Televizyon dizisinin tanıtımlarının başlamasıyla birlikte işittiği her skandalı Adana’ya eklemlemeye hazır olanlar bu kez de ellerini çabuk tuttu. Ve Adana’da bazı kalem erbabı isimlerde bu yanlış kervanına katıldı; “Dizisi çekilen tecavüzcü Adana Valisi’nin adı bir mahallede, kapanan havalimanında, yaşadığı konakta yaşatılıyor v.s.”

İŞTE TV DİZİSİNİN KISA HİKÂYESİ

Yayıncı kuruluş Now Tv, diziyi resmi internet sitesinde şöyle tanıttı; “Şakir Paşa Ailesi: Mucizeler ve Skandallar, Türk tarihinin en renkli ailelerinden birini ekranlara taşıyor. Büyükada’daki görkemli köşkte, otoriter Şakir Paşa ve ailesine bağlı, fedakâr eşi İsmet Hanım’ın liderliğindeki aile, uzun süredir yurtdışında olan oğulları Cevat’ın dönüşüyle çalkalanır. Cevat, yanında İtalyan eşi ve bebeğiyle gelirken, bu ziyaret aile içinde eski hesapları ve derin çatışmaları gün yüzüne çıkarır. İsmet Hanım’ın sevinci ve Şakir Paşa’nın soğuk karşılaması, aileyi bekleyen büyük krizlerin habercisidir. Bu kavuşma, köşkün ihtişamlı duvarları ardında saklanan sırların ortaya çıkacağı yeni bir dönemin başlangıcıdır.”

DİZİ HAKKINDA KISA BİR BİLGİ

Vahide Perçin, Fırat Tanış, Cem Yiğit Üzümoğlu, Devrim Yakut, Denise Capezza, Nilsu Berfin Aktaş, Helin Kandemir, Yağmur Başkurt, Onur Durmaz gibi birbirinden başarılı isimlerden oluşan kadroda Meryem Uzerli de yerini alacak. Yapımcılığını MEDYAPIM’ın üstlendiği, yönetmenliğini Bahadır Karataş’ın yaptığı ve Koray Kerimoğlu ile Ece Erdek Koçoğlu’nun devam edeceği dizinin  senaryosunu Hande Altaylı kaleme aldı. “Şakir Paşa Ailesi: Mucizeler ve Skandallar” dizisinin 15 Aralık 2024 Pazar günü ilk bölümü Now Tv’de yayınlandı.

İŞTE ŞAKİR PAŞA AİLESİ’NDE SİZİ BEKLEYEN O HİKÂYE

Sinema ve televizyon dünyasında yapımcıların en çekindiği konu tonla masraf edip çektikleri işlere dair sağda solda spoiler/ip ucu verilip potansiyel izleyicilerin önünün kesilmesidir. Fakat bırakın Osmanlı tarihini edebiyat dünyasına hobi olarak bile ilgisi olan hemen herkesin bildiği bir aile dramıdır hikâyenin özü. Bürokrasi yaşamından elini eteğini çekip köşke yerleşen Şakir Paşa, oğlu Cevat’ın İtalya’da evlendiği ve yurda birlikte döndüğü gelinine ‘musallat’ olur. Şimdilerde ‘cinsel istismar’ diye yazılıp çizilse de adlı adınca tecavüz eder gelinine. Ve yıllar sonra Türkiye’nin en meşhur yazarlarından olacak oğlu Cevat Şakir Kabaağaçlı’nın katil olmasıyla sonuçlanan bir cinayete kurban gider.

Dizide ne kadarını işleyecekler bilinmez ama katil oğul babasını öldürdüğü için 15 yıl kürek cezasına çarptırılır. 7 yıl sonra verem hastalığına yakalanınca cezası affedilir ancak bu kez de sürgüne mahkûm olur. Halikarnas Balıkçısı mahlaslı Cevat Şakir Kabaağaçlı bu meşhur babanın adı günümüzde yaşayan torun ve evlatlarından yalnızca birisidir.

Evet, dönelim sözün başına. Adana Valiler tarihinde bulunan iki Şakir Paşa’dan dört ay görev yapan ikincisinin yaşam hikâyesinin bir bölümünü izleyeceksiniz Now Tv’deki dizide. Ve dizide flashback/geridönüş yaşanmazsa Şakir Paşa’nın yalnızca dört ay görev yaptığı Adana’ya dair hiçbir detay izleyemeyeceksiniz.

VE ŞU KARIŞIKLIĞA ARTIK BİR SON VERİLSİN

Adana’da Alman şirketinin ‘valilik makamına saygıdan’ adına tren durağı inşa ettirdiği, yaşadığı konağın bulunduğu bölgeye kurulan mahalleye ve aynı mahalleye 1937’de inşa edildiği için uluslararası havalimanına, bir meslek okuluna adı verilen Şakir Paşa ayrı, yalnızca dört ay görev yapıp hiçbir iz bırakmadan geçip giden ve sonrasında ‘tecavüzcü’ diye anılıp adına dizi çekilen Kabağaçlızade Mehmet Şakir Paşa ayrıdır. Umarım anlaşılmıştır.