“ Odysseus diye bir kahraman hiç yaşamadı, ama 2700 yıldır Odysseus destanı yaşıyor, yaşıyacak.”
Edebiyatla yaşamak sayfam da “ Tarihte Yasak Aşklar ” ; Emma BOVARY – Anna KARENİN – BİHTER ( Aşk-ı Memnu ) – Henriette ( Vadideki Zambak ) dört kadının aşklarının intiharla sonuçlandığını okumuştuk.
Odysseus’da da sevgi ve sabırla bekleyen bir kadının; Penelope’nin mutlu buluşmasını okuyacağız.
Odysseus: Zeka – Umut – Kararlılık - Kahramanlık
Penelope: Zeka – Umut – Sabır – Sevgi
Truva Savaşı; Yunan krallıklarından Sparta Kralı Meneleos ile Troya Krallığı arasında çıkar. Meneleos’un karısı Güzel Helen Truva ( Troya ) Kralının oğlu Paris’e gölünü kaptırır. Paris Güzel Helen’i Truva’ya kaçırır. Meneleos karısını geri almak için savaş başlatır. Ağabey Agamemnon komutasında diğer yunan krallarının savaşa katar.
Odysseus Yunan – İthaka Kralıdır. Yiğit, zeki, kurnaz biridir. Penelope’yle evli, Telemakhos adlı bir erkek çocuğu vardır. Odysseus yeni doğan çocuğundan dolayı savaşa istemeyerek katılır. Savaşa gitmeden önce, eğer ölürse karısı Penelope’ye öneride bulunur, İthaka gençlerinden beğendiği biriyle evlenebilir.
Truva savaşı on yıl sürer. Savaşta Odysseus büyük kahramanlık gösterir. Ayrıca Agamemnon’un danışmanlığında yapar. Ünlü TRUVA ATI düşüncesi onundur. Onuncu yılın başında tahtadan at yapılır, içine en güçlü savaşçılar konulur. Truva’dan içeri sokulur. Gece Truvalılar yeme – içme – eğlence sonucu uykuya daldıklarında, bu savaşçılar Tahta At’dan çıkarak Truvalıları kılıçtan geçirirler. Güzel Helen Meneleos’un olmuştur, savaş kazanılmıştır.
Savaş bittikten sonra, sağ kalanlar yurtlarına dönmeye başlarlar. Odysseus’da bunlardan biridir.
Odysseus evine dönme hazırlıkları yapar. Denizde dokuz gün yolculuk yaptıktan sonra yüce tanrıca Kalypso – Adada mağarada onu alıkoyar. Niyeti Odysseus’la evlenmektir. Hatta ölümsüzleştirme sözü verir. Yine Zeus’un kardeşi Poseidon( yer ve deniz tanrısı ) Odysseus’a karşı tavır alır, geri dönmemesi için birçok engeller çıkarır, çünkü Odysseus Poseidon’un oğlu Tepegözün bir gözünü kör etmiştir. Bu engeller Odysseus’un eve dönüşünü zorlaştırır. Savaştan on yıl daha geçmiştir. Yirmi yıl olmuş Odysseus evine, karısına, oğluna kavuşamamıştır.
Zeus’un kızı Athena babasına artık bu olaya el koymasını Odysseus’un ülkesine geri göndermesini ister. Zeus izin verir. Artık Odysseus evine dönecektir. Ancak Poseidon sürekli engeller çıkartır. Fırtınalar, dalgalalar yaratır, salını parçalar, dalgalar yaratır. Bütün doğa olaylarına rağmen Athena’nın da yardımıyla Odysseus ülkesine döner.
OLAYLARIN GELİŞİMİ: Athena’nın talebiyle Zeus tanrıları toplantıya çağırır. Poseidon hariç diğer tanrılar onay verirler. Bunun üzerine haberleşme tanrısı Hermes’i Odysseus’u yanında alı koyan Tanrıça Kolypso’ya gönderirler. Kalypso, Odysseus’u bırakmamak için kendisini ölümsüzleştireceğini, evlenmek istediğini söyler. Bu öneriyi Penolepe’ye ihanet olarak kabul edip, ret eder. Kalypso’nun yardımıyla denize dayanıklı bir sal yapar Odysseus yola çıkar. Ancak Poseidon, bunu görür, fırtına ve dalgalarla paramparça eder, dönüşünü engellemeye çalışır.
Odysseus destanı bundan sonra Odysseus’un anlatımıyla bir roman tadıyla devam eder. Azra Erhat’da “ Odysseus destanı; hem bir roman hem de bir filmdir.” “okursanız roman görmek isterseniz, filmdir.”der
Odysseus evine dönmek için insanüstü kahramanlık gösterdiği bu dönüş macerasını yaparken, İthaka’da ülkesinde gençler Penelope’yle evlenmek için, Odysseus’un sarayına yerleşirler, Odysseus’un zenginliğinden faydalanırlar. Yerler – içerler ki; yedikleri et, içtikleri şaraptır. Penelope ve büyüyen Telemakhos bundan rahatsızdır. Penelope gelen bütün evlilik önerilerini ret eder. Odysseus’un geri geleceği umudunu hiç yitirmez.
Penelope taliplerinin ısrarına dayanabilmek için kocasının gecikmesine karşılık bir hileye başvurur. Bir dokuma tezgahı kurar. Odysseus’un babası yaşlıdır, ona keten hazırlar. Üç yıl bu dokumayı gündüz örer, gece söker. Dördüncü yılda hizmetçi kızlardan biri bu hileyi taliplere söyler. Talipler örme işini yasaklar. Penelope değişik yöntemlerle, taliplerin evlenme beklentilerini boşa çıkarır. Yirmi yıl olmuştur.
Bu arada Athena boş durmaz. Odysseus’un yakın dostu kılığına girer, Telemakos’la konuşur. Mentos kılığındaki Athena Telemakos’a babasını aramaya çıkması fikrini kabul ettirir. Telemakos’ da yirmi yaşına gelmiştir. Telemakos İthaka’da taraftarlarını toplar, denize açılır. Bunu duyan talipler, kendisini dönüşte öldürmek için peşine takılır, pusuya yatar beklerler.
Odysseus, geri dönmenin zorlukları, çaresizliği içinde ağlamaya başladığı bir sırada Athena yardıma koşar. Yakın dostu Mentos kılığında kendisine dostluk eder. İthaka ülkesine götürür. Kendi evine gitmeden önce kendi çobanının yanına dilenci kılığında çıkartır. Odysseus çabana kendini tanıtmadan Penelope, Telemakos, talipler ve hizmetçiler hakkında gereken bilgiyi alır.
Athena, Telemakos’u düşmanlarına görünmeden ülkesine geri getirir. Babasıyla tanıştırır. Odysseus’un bir av partisinde domuz r-tarafından bacağı ısırılmıştır ve derin iz bırakmıştır. Bu iz, Odysseus’un aile içinde nişanıdır. Telemakos bu yarayı görünce babası olduğuna ikna olur.
Telemakos evine babadan önce gelir. Odysseus da çobanla birlikte eve döner. Talipler Odysseus’dan hoşlanmazlar, alay ederler. Evin hala sahibi kendisi olduğunu söyleyen Telemakos, Odysseus’a et ve şarap yedirir.
Bu tartışmalar Penelope’nin taliplerinin yemek yediği salona inmesine neden olur. Dilenci kılığındaki Odysseus’un ayaklarını yıkamasını söyler. Evin en eski hizmetçisi kadın, Odysseus’un ayaklarını yıkarken yara izini görür ve tanır. Ama Odysseus’un işareti üzerine açıklamada bulunamaz.
Hem dilenci kılığındaki Odysseus’un varlığı hem de Telemakos’un babasına olan güveni nedeniyle taliplerine verdiği karşı cevap talipler arasında huzursuzluk yaratır. Bu ara Penelope de rüyasında gördüğü düşe göre davranarak, talipleri arasında yarışma düzenler. Gördüğü düşe göre; her kim Odysseus’un okunu on iki balta sapından geçirirse onunla evlenecektir. Odysseus’un yayı getirilir, yarışma yapılır. Hiçbir talip yayı bile çekememiştir. Dilenci ( Odysseus ) yayı germek için Telemakos’dan izin ister. Taliplerin itirazına rağmen, yay Odysseus’a verilir. Odysseus oku baltaların arasından geçirir, talipler şaşkına dönerler. Odysseus oku en güçlü taliplerden birinin boynundan vurur. Sırayla diğerlerini de öldürür. Oda kan gölü içinde kalmıştır. Odysseus, hepsini öldürmüştür.
Hizmetçi kadın da Penelope’ye dilencinin Odysseus olduğunu, yarasından tanıdığını söyler. Penelope kuşkuludur. Penelope’yi ocakbaşında oturan Odysseus’a götürür. Yara izni gösterir, Telemakos’ta annesine babası olduğu söyler. Penelope buna rağmen inanmaz, onlara eğer der; gerçekten gelen adam Odysseus’sa aramızda gizli bir işmar var, ikimizde onu biliriz, bilirse doğrudur.
Bu ara Odysseus yıkanır, zeytinyağı ile yağlanır. Athena kendisine eski gücünü ve görünüşünü vermiştir. Penolepe kocasını tanır. İşmar olarak hizmetçi kadına;
- “ yatağımız ser, der. Sağlam sediri, şilteyi üstüne de keçeleri, postları menevşeli çarşafları olan yatakları sermesini söyler, kocasını sınar. Odysseus işmarı alır ve Penelope’ye;
- “ yatağımı ellerimle yaptım. Hiç kimsenin kaldırıp, bir yerlere götüremeyeceği kadar ağırdır.”
Birlikte odalarına çekilirler. Yirmi yıllık özlem bitmiştir. Penelope’nin sabrı, sevgisi, zekası; Odysseus’un da kararlılığı ve umudu, Athena’nın yardımıyla mutlu son olmuştur.
HOMEROS
İŞBANKASI YAYINLARI / AZRA ERHAT- A.KADİR