1980’li yıllarda yarattığı mağdurlarla da hafızalarda yer alan yapı kooperatifleri küllerinden doğuyor. Artan fiyatlar nedeniyle ev almakta zorlanan vatandaşlar yeniden kooperatiflerin yolunu tutuyor. İlk 5 ayda kurulan 603 kooperatifin 232’si yapı kooperatifi. Uzmanlar bu modelde süreci dikkatli yöneterek, mağdur olmadan ev sahibi olunacağını belirtiyor.
1980’li yıllarda ev sahibi olmak için başvurulan kooperatif modeli, o dönem yaşanan sorunlar nedeniyle hafızalarda olumsuz yer etti. Sonrasında yap-sat modelinin yaygınlaşması ile kooperatiflere ilgi azaldı. Bugünlerde ise bu model yeniden popüler hale gelmiş durumda. Arsa fiyatlarının yükselmesi ve artan inşaat maliyetleri ile konut fiyatları ulaşılabilir olmaktan uzaklaşınca yapı kooperatifleri sayısı artış gösterdi.
İNŞAAT İLK SIRADA
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) verilerine göre, bu yılın mayıs ayında 62 kooperatif kuruldu. Mayısta kurulan kooperatiflerin faaliyet alanlarına bakıldığında, inşaat alanındakiler başı çekti. Bu ayda söz konusu alanda 26 kooperatif kuruldu. Yılın 5 aylık dönemine bakıldığında ise ülke genelinde 603 kooperatif kuruldu. Söz konusu süreçte ilk sırayı 232 kooperatifle konut yapı sektörü aldı.
ASTRONOMİK BOYUTA GELDİ
Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, ülke genelinde 2006 sonrasında önemli ölçüde toplu konut projesi yapıldığını, 2012 yılında çıkarılan Kentsel Dönüşüm Yasası ile de 2018 başlarına kadar gayrimenkul sektörünün ciddi bir ivme gösterdiğini söyledi.
İLK MODEL KOOPERATİF
2020 yılı ve sonrasında ciddi şekilde iki modelin güçlendiğini belirten Kiraz şunları söyledi: “İlk model yapı kooperatifi kurmak. Maalesef kötü anıları da fazlaca biriktirmiş ‘kooperatifzede’ kavramının da oluşmasına yol açan bu modelin 2020 sonrası hızla yeniden geliştiğine şahit oluyoruz. Yapı kooperatifi kurmak çok zor değil. 7 kişi bir araya gelerek bu kooperatifi kurabiliyor. Kooperatif modeli ile inşaatın yükleniciye bedel karşılığı yaptırılması ve sonrasında ‘zede’ olmadan tapu sahibi olunması mümkün.”
ORTAK ARSA ALIMI
Avukat Kiraz’ın bahsettiği ikinci model ise birlikte arsa satın alınması. Bu model ile kooperatif gibi tüzel kişiliği olan bir yapı kurmadan ve o sisteme hiç girmeden insanlar bir araya gelerek bir taşınmazı müşterek mülkiyete tabi olarak satın alıyor, toplu olarak yine inşaat yapımı ve mülk edinme süreci işletilebiliyor. Ortak arsa alımında yeni dönemde risklerin de bertaraf edildiğini söyleyen Kiraz, “Söz gelimi 20 kişi bir araya geldik ve 20 dönüm arsa aldık. Teknik bir uzman kroki çiziyor ve her kişinin yeri tapuya tescil ediliyor. Burada ‘amaca özgüleme sözleşmesi’ yapıldığı için alıcı için riskler ortadan kalkıyor. Özel parselizasyon yapılıyor, hissedarlardan birisi çıkıp ortaklığın giderilmesi davası açamıyor. Herkesin yeri belli, kimse kimsenin alanına müdahale edemiyor ve dileyen ortaklardan biri payını 3. kişilere de satabiliyor” ifadelerini kullandı. Kiraz, bu modelin gayrimenkul geliştiren firmalarca da kullanılmaya başlandığını, vatandaşa tapulu arsa satışı yapıldığını ekledi.
BUNLARA DİKKAT EDİN
Avukat Ali Güvenç Kiraz, yapı kooperatiflerinde mağdur olunmaması için şunlara dikkat edilmesi gerektiğini söyledi:
”Kooperatif yönetimine adli ve ticari sicili iyi kişiler seçilmeli. k Yönetim mutlaka her aşamada denetlenmeli. Bu nedenle üyeler kendi aralarından denetçiler oluşturmalı.
İç denetim dışında bir dış denetim de sağlamakta fayda var. Dışardan bir hukukçu ve bir inşaat mühendisi ile çalışmak süreci garantiye almanızı sağlar.
Firmanın teknik ve mali yeterliliği kontrol edilmeli ve teminat istenmeli.
Geçmişte kooperatiflerde 1-2 üyenin zamanında ödeme yapmaması tüm süreci kilitliyordu. Aynı sorunların olmaması için sözleşmeler doğru hazırlanmalı.”