Uluslararası Tenis Federasyonu (ITF), Ağustos ayında Romanya'da düzenlenen turnuva esnasında, yasaklı madde kullandığı gerekçesiyle 32 yaşındaki milli tenisçi Çağla Büyükakçay'ın lisansını geçici olarak askıya aldı. Bunun neden olan maddenin ise hindi, sığır ve domuz gibi hayvanların 'hızlı büyümesi' için özel izinle çiftliklerde kullanılan ‘ractopamine’ isimli gıda katkı maddesi olduğu ortaya çıktı.
"BENİM BU MADDEYİ BULMAM MÜMKÜN DEĞİL"
Bu maddenin eczanelerde satılmadığını hatırlatan Büyükakçay ise "Yediğim etlerden bulaşmış olabilir" diye başına gelenlere isyan etti.
Çağla Büyükakçay, Grand Slam tek kadınlar ön elemede tur atlayan ilk Türk tenisçi olarak tarihe geçti. 2010'da Amerika Açık tenis turnuvasına katılarak ilk Grand Slam turnuvasında ön elemelerde mücadele etti. 2016 Fransa Açık ön elemelerinde başarılı olarak ana tabloya kalmayı başaran ilk Türk kadın tenisçi oldu.
Maçtan önce köfte yediği öğrenilen Büyükakçay yaşadıklarını şöyle anlattı:
"3 Ağustos'ta Romanya/Cluj - Napoca turnuvasında verdiğim idrar örneğinde yasaklı bir madde tespit edildiği bildirildi. Bu yasaklı maddenin ismi 'Ractopamine' Hayatımda ilk defa duyduğum bu ismi lütfen siz de Google'da aratın. Bilirkişilere sordum, bu madde özellikle domuz ve sığırlarda kas kütlelerini geliştirmek ve kesime hazır hale getirmek için hayvanlara enjekte edilen bir maddeymiş. Eczanede satışı yok. Benim Çağla olarak temin etmem mümkün değil. Ancak hayvan ticareti yapan yerlerde sertifikayla, özel izinlerle alınabiliyormuş. Ractopamine'nin sistemimde bulunmasının tek yolunun, tükettiğim bir et olabileceğini düşünüyorum."
ET YEDİĞİNİ İSPAT ETTİ
"ITF’ye maçtan önce et tükettiğimin ispatını faturalarla yaptım. Maalesef itirazımı reddettiler, süreç bizi geçici uzaklaştırmaya götürdü. Verilen bir karar kesinlikle yok. Beni tanıyanlar bilir yediğime içtiğime çok dikkat eden biriyimdir. Senelerdir Doping kontrol havuzunda olan bir sporcuyum. Her sabah uyandığım yeri bildiriyorum ve doping kontrol memurları tarafından haberim olmadan test ediliyorum. Romanya’da da her zamanki gibi aynı şekilde test edildim. Yanlış bir şey yapmadığımdan yüzde yüz eminim. Beni tanıyanlar bilir, asla ve asla böyle bir şey yapmam. Yapana da tepki gösteririm. Başarılarımı kolay kazanmadım, kaybetmek de bu kadar kolay olmamalı diye düşünüyorum. Önümde bir süreç var. Bu süreçte kendimi müdafaa etmek için en iyisini yapacağım. Yanlış bir şey yapmadım. Kendimi savunacağım ve inşallah alnımın akıyla bundan çıkacağım.''
TÜRKİYE TENİS FEDERASYONU DA HAREKETE GEÇTİ
Türkiye Tenis Federasyonu Başkanı Cengiz Durmuş da gerekli itiraz ve aydınlatma süreci ile ilgili harekete geçtiklerini duyurdu. Hürriyet.com.tr'ye konuşan Başkan Durmuş "Uluslararası Tenis Federasyonu (ITF) tarafında süreç devam ediyor konu ile ilgili Federasyon olarak gerekli takipleri yapmaktayız" dedi.
ESKİ DİYETİSYENİ HÜRRİYET'E ANLATTI
Çağla Büyükakçay'ın da bir süre beslenme danışmanlığını yapan, "Çağla ile 2 yıl önce bir dönem çalışma fırsatım oldu. O dönemde de ne kadar disiplinli , özellikle beslenme konusunda oldukça hassas olduğuna bizzat şahit oldum. Umarım başına gelen bu talihsizlik de en kısa sürede anlaşılır ve yoluna devam eder" diyen, Klinik ve Sporcu Beslenmesi Uzmanı Diyetisyen Neşe Ceylan Zengin de yaşanan sürecin perde arkasını anlattı.
Söz konusu Ractopamine’nin, insanlarda astım hastalarının rahatlaması amacıyla kullandığını ancak yapılan testler sırasında potansiyel kullanımının kas dokuyu etkilediği ve bu sayede de hayvanların daha hızlı büyüdüğü görüldüğünü anlatan Zengin "1999 yılında Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından güvenli olduğunu belirlenerek önce besi döneminin sonlarına doğru domuzların ağırlığını arttırmak için yemlerde kullanımı için onay aldı. Daha sonra da sığır ve hindi yemlerinde kullanılmaya başlanan bir madde" dedi.
DAHA AZ YEMLE DAHA FAZLA ET
Ractopamine isimli katkı maddesi endüstriyel şekilde üretilmiş hayvanlarda bulunuyor. Madde; kas büyümesini uyarıyor ve aynı miktarda kaynak kullanarak daha fazla et üretimini sağlıyor. Bu da üretici için daha az yemle daha fazla ürün anlamına geliyor.
NEREDEYSE 160 ÜLKEDE YASAK AMA…
Yapılan bazı çalışmalarda Ractopamine’nin uzun süreli ve yüksek miktarda alımında hayvanlarda kan, damar sistemini olumsuz etkileyen hastalıklarla birlikte insanlarda da zehirlenmeler ve kalp sorunlarına yol açtığını söyleyen Zengin, ‘’Bu sebeple Çin, Rusya ve Avrupa ülkelerinin de aralarında bulunduğu 160 ülkede kullanımı yasaktır. Ancak ABD, Kanada ve bazı Avrupa ülkelerinde kullanımına devam ediliyor’’ dedi.
SPORCULAR NELERE DİKKAT ETMELİ?
JECFA (Gıda Katkı Maddeleri Uzman Komitesi), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), FAO’nun (Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü) günlük kilo başına 0-1 mikrograma kadar bu maddenin alımının insan vücuduna yan etkisinin olmayacağı açıklandığına hatırlatan Zengin şunları söyledi:
"Besinler tüm insanlar gibi özellikle profesyonel sporcuların temel yakıtı. Sporcular performansı geliştirmek, sakatlık risklerini minimuma indirmek ve doğru vücut kompozisyonunda olabilmek için kendilerine uygun, doğru ve sağlıklı bir şekilde beslenmek zorundadırlar. Tabi ki en büyük risk tüm insanoğluna olduğu gibi sporcular için de gıda terörü. Belki normal bir insan yediğine içtiğine dikkat etmese de geri dönüşleri uzun vadede ortaya çıkacakken sporcuda hızlı bir geri dönüş oluyor’’
SAKATATLARA DİKKAT
Gıda tüketimi konusunda özellikle de lisanslı sporculara uyarılarda bulunan Zengin, "Yiyeceklerin sofraya gelene kadar geçtiği aşamalara dışarıda çok hâkim olunmadığı için özellikle dışarıda Yemek yerken çok dikkatli olunmalıdır. Evlerimizde daha titiz olurken dışarıda örneğin bir yeşilliğin salata olmadan önce ne kadar yıkandığını bilemiyoruz veya etin tavuğun az pişmiş olması da bakteriyel açıdan sporcular için büyük risk. Tabi ki hijyen, ürün kalitesi, sertifikası, kullanılan yağın türü, içerik gibi bunlar en çok sorgulanması gereken etkenler. En büyük uyarım da organ etlerini (sakatatlar) tüketmesinler. Ractopamine, en fazla bu bölgelerde birikmektedir’’ diye konuştu.
Diyetisyen Gülçin Işık da tartışmaya konu olan bu gıda katkı maddesinin hayvanın yaşamının son birkaç haftasında yağsız et oluşturmak, kas kitlesini artırmak amaçlı kullanıldığını da söyledi.
Türkiye’nin pek çok ülkeden et ithal eden bir ülke olduğunu hatırlatan Işık, sadece sporcuların değil herkesin tehlike altına girebileceğini anlattı.
Işık "Ractopamine kullananlarda kalp hızı artışı (taşikardi), kas spazmı, yüksek artiyel kan basıncı, baş dönmesi, titreme gibi klinik bulgulara rastlanabilir. Bu maddenin insana etkileri konusunda tam olarak net bir şey söyleyemesek de kardiyovasküler hastalıkları olan kişilerde kesinlikle önerilmez’’ uyarısında bulundu.
Milli atlet Süreyya Ayhan'a da 2008 Olimpiyatları öncesi yapılan doping kontrolü numunelerinde iki yasaklı maddeye rastlanılması üzerine 4 yıl men cezası verilmişti.
TÜRKİYE’NİN DOPİNGLE İMTİHANI
Türk sporu 'doping' iddialarına en çok halter branşında şahit oldu.
2000 yılında halterci Şule Şahbaz, federasyonla yaşadığı 'doping' polemiği sonrası 2004 Atina Olimpiyatları'ndan diskalifiye edildi. Şahbaz'ın kas geliştirici 'anabolic streoid' kullandığı tespit edilirken ülkemiz ilk doping vakasıyla tanışmış oldu.
Kaynak: Hürriyet / Tuğba Öztürk