Adana, tarih boyunca ulusal ve uluslararası arenada insanlığa hizmet etmiş çok insan yetiştirmiştir.
Bir Adanalı olarak ben bunu bilsem de, başka kentlerde yaşayan insanlar Adana’yı zaman içerisinde meşhur adliye haberleriyle tanımış ve maalesef ki Adana akıllarda öyle yer etmiştir.
Bu durum için hani ‘sahipsiz Adana’ derler ya, bu anlamda çok doğru bir söylemdir bu…
Siyasi görüşlerimiz farklı olsa da Adana hassasiyetini iyi bildiğim, ‘insan olmak’ anlamında soru işaretine yer olmaksızın güvendiğim, kucuksaat.com ve Küçüksaat TV kurucusu Taner Talaş beni aradı, “yarın uygun olursan bir kahve içelim” dedi. Gittim…
Oturduk, kahvelerimizi yudumlarken uzun yıllardır Adana’nın yetiştirdiği ulusal ve uluslararası alanda başarı sağlamış insanların biyografilerinin yer alacağı bir ansiklopedi hazırlamak fikrini anlattı.
Bu eser; tüm ülkeye Adana’yı hakkını teslim edecek şekilde anlatacaktı, “sen de katkı koy, herkesin unuttuğu Adana için biz bir şey yapalım” deyince, hiç düşünmeden “Adana için ne katkım olacaksa, her konuda her zaman hazırım” dedim.
Ve böylece ‘Adana’dan Portreler Galerisi’ için çok özverili, kaliteli, Adana aşığı bir gurup arkadaşımızla çalışmalara başladık.
Kütüphaneleri dolaştık, üniversitelerden bilgi anlamında destek istedik, listeler hazırladık. Hazırladığımız listeler araştırdıkça büyüdü, kişi sayısı çoğaldı!..
Araştırmalarımız sırasında çok şaşırdığımız, Adanalı olduğunu bile bilmediğimiz çok önemli işlere imza atmış insanlara rastladık, yaşamlarını okuduk.
Planladığımız kişi sayısı o kadar çoğaldı ki, Adanalı olduğumuzdan daha da gurur duymaya, günümüz Adana’sına bakınca da daha çok üzülmeye başladık.
Aslında 1. Cilt olarak basılan bu eserde 264 değil 2264 Adanalıya da yer versek bu mümkün olurdu, fakat ansiklopedinin fiziki durumu (ağırlık ve boyut) buna izin vermedi. Şimdilik 1. Cilt olarak 264 Adanalı ile başladık.
Çok kaliteli ve özverili bir ekiple çalıştık, çoğu gece bilgisayar başında sabahladık, kişiler adına yapılan röportajları, kitapları okuduk, işin içinden çıkamadığımız zamanlarda yaş almış Adanalı büyüklerimize gidip sorduk, bazı kimselerin hayatıyla ilgili yeterli bilgi edinemeyince ailelerine, torunlarına ulaşıp bilgiler aldık.
Sonuç olarak; bu tarihe kadar Adanalı insanlarla ilgili bu derece kapsamlı ve içerikli bir eser yazılmamıştı, Adanalı ünlülerin biyografilerini bir araya topladığımız bu eseri Adana’ya kazandırmak bize nasip oldu.
Bu eseri okuyup inceleyen Adanalıların da; Adanalı insanların dünya insanlık âlemine ne tür katkılar sağladığına, ne çok ilklere imza atmış olduğuna şaşıracağına eminim, biz çalışmalarımız sırasında bunu çok defalar yaşadık.
Bu eserin, Cumhuriyet tarihinde Adana’nın yerini ve önemini de gözler önüne seren, daha önce bilinmeyen haber niteliğinde bilgiler içeren bir yanı da oldu.
Taner Talaş; ansiklopedinin önsözünde katkı sağladığım için teşekkür etmiş. Adana için bu projeyi hayata geçiren, maddi manevi en çok yorulan Taner Talaş’a, böyle bir eserin oluşmasında katkı koymama sebep olduğu için asıl ben teşekkür ediyorum.
Fikrine, eline, emeğine sağlık Taner Talaş…
ADANA’DAN PORTRELER GALERİSİ
ÖNSÖZ
Klişe haline gelmiş olan “Adanalı Ünlüler” meselesi, toplam beş kıymetli isim üzerinden (Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Yılmaz Güney, Karacaoğlan, Dadaloğlu) tartışılarak şekillenmiştir. Adanalı olarak bilinen diğer değerli isimler içinse, gerek biyografik olarak gerekse envanter anlamında yapılan çalışmalar bir türlü istenen, olması gereken seviyeye gelememiştir. Çok değerli çalışmalar yapılmasına karşın, tüm boyutlarıyla ‘Adana fotoğrafını resmedecek çalışmalar maalesef sonuçlanamamıştır. Çalışmaların akamete uğramasının en önemli nedenlerinden biri; her sokağında ayrı bir değerin var olduğu Adana’nın portrelerini ortaya çıkarmaya çalışırken, gerekli kriterlerin ortaya konamamış olmasıdır.
Özellikle yerel değerlerin, ulusal ve uluslararası isimlerle birlikte aynı çalışmanın içinde yer alması, kıymetli çabaların sonuçlanmasını engellemiştir. İşte bu denemeler uzun yıllar hayalini kurduğum çalışmaya başlarken, neler yapıp neler yapmamamız gerektiği konusunda ufkumuzu aydınlattı. “Adana’dan Portreler Galerisi” başlığı altında yapacağımız cüretkâr çalışmanın, bizi ciddi sayıda bir isim listesiyle karşı karşıya bırakacağını öngörüyorduk ancak derya deniz bir listenin altında kalacağımızı bilemezdik. Sanattan siyasete, spordan edebiyata, iş dünyasından medyaya, bilimden adalete...
Ulusal ve uluslararası başarılara imza atmış ve markalaşmış Adanalı isimler listesinin hayranlık veren büyüsü altında kaldık. Oluşturduğumuz kriterler ışığında bir yol hartası çizerek çalışmaya başladık. İki istisna isim dışında Cumhuriyet Dönemi’ni esas alıp, ulusal başarısı olma koşuluyla bir liste oluşturmaya başladık. Listeyi oluşturdukça bağrından çıkardığı insanlarla hem ulusal hem de uluslararası anlamda tarihe damga vurmuş “ADANA” gerçeğini daha yakından tanıma fırsatını da yakalamış olduk.
Yaşamın tüm alan ve disiplinlerinde, kültür şubelerinde, kendi imkân ve gerçekleriyle bu denli var olan, Türkiye ve dünyada, başka bir şehri var mıdır? Zannetmiyorum. Tarım, sanayi, edebiyat, gazetecilik, sinema, güzel sanatlar, spor ve bilim... Bu alanların alt başlıkları dâhil olmak üzere; tüm kategorilerde doğal imkânlar ve siyasal konjonktürden bağımsız olarak, istikrarlı bir biçimde, on yıllardır değer üreten bir şehirden bahsediyorum. 200’e yakın sinemanın aynı zaman diliminde faaliyette olduğu bir şehir…
Çalışmaya başlarken en büyük endişem; Adana’nın sanayi ve tarım kent olması dolayısı le bir zenginlik ürettiği, bu sebeple eserimiz oluşturacak listede en fazla sanayici ve zenginlik neticesinde siyasetçinin fazlaca bulunacak olmasıydı. Acaba “Sanat”, “Edebiyat”, “Basın” gibi diğer kategoriler gölgede kalır mıydı? Hiç de öyle olmadı. Ulusal başarı kazanmış Adanalılar listesinde, her kategoride zengin bir tablo ortaya çıktı. Tango sanatçısından mevlithana, ressamdan din adamına, sinemacısından operacısına kadar çok renkli bir yapı belirdi önümüzde. Siyaset alanında ise, Türkiye siyasi arenasında, ne kadar farklı bakış ve bunların ne kadar fraksiyonu varsa, hepsinde kurucu hatta genel başkan düzeyinde bulunmuş birçok Adanalı, ayrı birer renk olarak eşlik etti bu tabloya.
İki yıldır emek verdiğimiz ve listemize her gün yen bir ismin daha eklenmesi bu çalışmaya “Birinci Bölüm” olarak bir nihayet verme kararına itti bizi. En nihayetinde çok önemli başarılara imza atmış yüzlerce Adanalıdan bahsediyoruz. Bu nedenle elinizdeki çalışma; yıllar sürecek, kaç cilt olacağını bilemediğimiz bir çalışmanın ilk basamağı olarak değerlendirilmelidir. Bu satırları yazarken dahi, gerek kendi araştırmalarımız gerekse çalışmamızdan haberdar olan ilgili dostlarımız, yeni ve çok başarılı isimler bildirerek listenin her geçen gün artmasını sağladılar. Her biri kendi alanında önemli bir değer olan “Adana’nın Portreleri”ni disiplinli bir liste haline getirip, biyografilerini yayınlarken amacımız; şehrin lümpenliğe teslim olup, üretmeyi unuttuğu bu süreçte, yakın tarihimize damga vuran, “Üretken Adana Kültürü”nün yaratıcılarını hatırlatmak ve Adana’nın mayasında bulunan potansiyele dikkat çekmektir.
Doğma büyüme Adanalı bir gazeteci olarak, dünya insanlık ailesine katkı yapan Adanalıların birçoğunu, araştırma yaparken tanımış olmanın utancını da itiraf etmeliyim. Birçoğu; doktora tezlerine, araştırmalara konu olması gereken insanlara şimdiki Adanalılar olarak; bu gururu bizlere yaşattıkları için vefa borcumu da sembolik olarak ödemek istiyorum. Meselenin gazetecilik boyutu ise ayrı bir bahistir. Elinizdeki çalışmanın, daha önce herhangi bir yerde yayınlanmamış onlarca özel haberi de barındırdığını bilmenizi isterim.
Bu eser doyurucu bir görsel sunumla sizlere vermek gayesi le özgeçmişlerin yazdığımız kişilerden bazılarının fotoğrafları açık kaynaklarda yayınlayan kurumlardan alıntıdır. Her bir özgeçmişi kişinin en verimli döneminde göründüğü fotoğraf ile vermeye çalıştık. Bu sebeple görüntü kalitesindeki tarihten kaynaklanan yetersizlikler konusunda affınızı rica ederim.
Çalışmalarım esnasında; Adana ile ilgili tüm kültürel çaba ve çalışmalarda muhakkak adı geçen Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanı Ahmet Karataş’a, özgeçmiş yazımlarında yoğun emeği geçen gazeteci Erol Saylan ve öğretmen Ali Talaş’a, çalışma boyunca tüm aşamalarda emeği olan kurucusu olduğum ”kucuksaat.com” editörü Kemal Soner’e, eser görsel halde elinizdeki formda tasarlayan Cevher Süzen’e, eserde kullandığımız illüstrasyonları çizen Hakan Çapkan’a, eserin basım ve Türkiye genelinde dağıtım süreçlerine katkı koyan, giriş bölümünde isimlerin andığım “Kültür Dostları”na ayrı ayrı teşekkür ederim. En kısa sürede diğer ciltlerde buluşmak dileği ve heyecanıyla...
Taner TALAŞ
Eşim Selma Hanım ve çocuklarım Ayşegül, Sude, N. Türker’e sabırları için sonsuz teşekkürlerimle...