Çok sayıda eser kaleme alan Türk edebiyatının usta isimlerinden Orhan Kemal’in 12 yıl boyunca yaşadığı ve dört romanını yazdığı ev yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya. Kemal’in oğlu Işık Öğütçü tepkili.

Kemal, ‘Müfettişler Müfettişi’, ‘Evlerden Biri’, ‘Sokakların Çocuğu’ ve ‘Suçlu’ romanlarını bu evde yazdı.

Tükenmez Haber’den Necmi Şahin’e konuşan Kemal’in oğlu Işık Öğütçü, 20 yıl önce açtığı Orhan Kemal Müzesi’yle usta yazarı geleceğe taşımak için çabalıyor.

Öğütçü, yıllar önce evi satın almak istediklerinde, ev sahibinin satmak istemediğini, 2 yıl önce ev sahibi fikrini değiştirdiğinde ise maddi imkansızlık nedeniyle kendisinin evi alamadığını söylüyor.

Işık Öğütçü, genel olarak Orhan Kemal’in eserlerine gösterilen ilgiden, gençlerin Orhan Kemal’i keşfetmesinden mutlu olsa da, İstanbul’da 50 yıldır tek bir kültür merkezine bile Orhan Kemal’in adının verilmemesi, resmi kurumlar tarafından adeta yok sayılması karşısında da bir hayli üzgün…

2019’da Fatih Belediyesi’nin evin üstüne koyduğu tabelanın bir anda yok olduğunu söyleyen Öğütçü, tabelanın yeniden yerine konulması için belediyeyle yaptığı görüşmelerden bile sonuç alamadığını söylüyor.

Orhan Kemal’in evinin şahsi bir mesele olmadığını, bu yüzden ‘her şeyi aileden beklemenin yanlış olduğunu’ söyleyen Öğütçü, “Ya biz olmasaydık ne olacaktı? Orhan Kemal gibi Türkiye’nin yüz akı bir yazar yok mu sayılacaktı” diye soruyor.

Orhan Kemal'in bir süre yaşadığı ev / Fotoğraf: Tükenmez Haber

Evin müze yapılmak için uygun olmadığını kaydeden oğul Öğütçü, bunun yerine çocuk kütüphanesi yapılabileceğini söyledi.

Işık Öğütçü’nün sorulara verdiği cevaplar şöyle:

‘Maddi imkansızlıklar nedeniyle evi satın alamadım”

Evin yıkılmak üzere olduğuna dair haberler çıktı. Buna dair daha önce bir girişiminiz oldu mu? Evi satın almak gibi…

20 yıl önce Cihangir’de Orhan Kemal Müzesi’ni açtık. Ben o süreçte Unkapanı’ndaki evin sahipleriyle temasa geçtim evi satın almak istedim ancak o dönem satmaya yanaşmadılar. Aradan yaklaşık 18 yıl geçti yanılmıyorsam 2 yıl önce evi satmak istediklerini söylediler. Ancak geçen zaman içerisinde kültür sanata ağırlık vererek mevcut işimi tasfiye ettim. Orhan Kemal’in geleceğe taşınması için çalışmalar yürüttüm. Evi satmak istediklerini söylediklerinde maddi imkanım kalmamıştı. Şu anda ev sahibi tarafından birilerine kiralanmış şekilde ev yaşamını sürdürüyor.

Orhan Kemal 1959'da Unkapan'ındaki evinde çalışırken / Fotoğraf: Tükenmez Haber

’50 yıldır tek bir kültür merkezine bile Orhan Kemal’in adı verilmedi”

Maddi nedenlerden dolayı almamışsınız. Bu konuda Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan veya İBB Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı’ndan bir yardım talebinde bulundunuz mu?

Bu yıl Orhan Kemal’in 50’inci ölüm yıl dönümü. 50 yıldır çok Kültür Bakanı değişti. İBB veya Fatih belediyeleri de öyle, birçok yönetim geldi geçti. Zaman zaman bunlara söyledik, haberleştirdik. Böyle bir talebi aslında kendilerinin hayata geçirmesi gerekiyordu. Ben resmi bir dilekçe yazmadım ama birçok kez medyadan bu durumu anlattım. Bunları bir dilekçe olarak kabul edip beni aramaları lazımdı, ama aramadılar.

Unkapanı’ndaki evden dolayı Orhan Kemal gündeme geldi ama 50 yıldır İstanbul’da tek bir kültür merkezine bile Orhan Kemal’in adı verilmedi. Bir de böyle bir gerçek var. Önce buyursunlar bir kültür merkezine adını versinler. O şekilde Orhan Kemal’i yaşatsınlar.

‘Neden Orhan Kemal için bu düşünülmüyor’

Sadece ev özelinde değil genel olarak resmi kurumlardan veya kültür sanat kurumlarından Orhan Kemal’e karşı bir kayıtsızlık var, doğru mu?

Evet, ben bu durumu birçok kez söyledim. Geçen yıl 49. ölüm yıl dönümünde de söyledim. Babamın adının geçtiği bir kültür kurumu bile yok. Birçok sanatçının 3 tane kültür merkezine adı veriliyor ama Orhan Kemal için böyle bir şey hiç düşünülmüyor. İşin bu boyutunu da ayrıca düşünmek gerekiyor. Bu durum tabii ki çok üzücü.

‘Ortada bir gerçek var ve ben üzülüyorum’

Peki, bu ideolojik bir tutum mu sizce? Sonuçta Orhan Kemal edebiyatımızın en çok tanınan isimlerinden biri, bilinmeyen bir isimden bahsetmiyoruz.

Zannetmiyorum ama sebebini de bilmiyorum. Artık akıllarına mı gelmiyor… Belki de kulis yok, ben müzesini açtım onu geleceğe taşımak için uğraşıyorum. Anlı şanlı bir takım kişiler herhalde şu aşamada Orhan Kemal’in yanında değil. Onlar da söylemiyorlar ki belki de beklentileri olan bir takım yerler için bu çağrıyı yapıyorlar. Onlar gerçekleşiyor, Orhan Kemal’i daha sonraya bırakıyorlar demek ki. Nedenini, ne içini düşünmek bile istemiyorum. 50 yıldır ortada bir gerçek var ve ben üzülüyorum.

Fatih Belediyesi'nin astığı tabela yerinde değil / Fotoğraf: Tükenmez Haber

‘Evin üstündeki tabela bir anda yok oldu’

2000 yılında müzeyi açtığımızda Beyazıt’taki İl Halk Kütüphanesi'ne dönemin Kültür Bakanı Mustafa İstemihan Talay tarafından babamın adı verildi. İstanbul’da sadece bir kütüphanede adı var, bir de Unkapanı’nda oturduğumuz sokağın adı var. O da evi boyarlarken tabelayı da boyadılar ve Fatih Belediyesi gelip de oraya yeni bir tabela koymadı. Neden yapmıyorlar, neden ilgilenmiyorlar? Bu da başka üzücü bir şey.

2019’da Fatih Belediyesi’nin binanın üstüne koyduğu bir tabela vardı, ne hikmetse bir anda yok oldu. Daha sonra çok uğraştım, belediyenin özel kalemi ve meclis üyeleriyle görüştüm ama bir türlü sonuç alamadım ve o tabelayı oraya koyduramadım. Her seferinde benim telefon açıp hatırlatmam mı lazım?

‘Ev çocuk kütüphanesi yapılabilir’

En başa dönersek, sizin ifadenizle ‘Orhan Kemal’e karşı kayıtsız kalan’ resmi kurumlardan bağımsız bir kampanya yürütülerek evin restorasyonu için bir şeyler yapılabilir mi?

O ev müze yapılmak için çok küçük, ben bir şekilde yaşatılmasını istiyorum ama müze olarak değil de bir çocuk kütüphanesi yapılabilir. O çevrede çok çocuk var. Eski İstanbul semti olduğu için çocuklar sokaklarda oynayabiliyor veya koşturabiliyor. O çocuklar oluşturulacak kütüphaneye gelip kitap okuyabilir. Kitapları evlerine götürebilir. Böylece orası Orhan Kemal’in yaşadığı bir ev olarak kalır, hem de bir çocuk kütüphanesi olur. Müze için dolaşacak bir alan lazım, ne yazık ki orada öyle bir alan yok. O evin yaşatılması lazım.

Işık Öğütçü / Fotoğraf: Tükenmez Haber

‘Her şeyi aileden beklemek yanlış”

Peki o evin yaşatılması için ne yapılmalı?

Buna aileden de öte basının veya STK’ların destek olması, ilgilenmesi gerekiyor. Bu şahsi bir şey değil, Orhan Kemal’in geleceğe taşınmasıyla ilgili bir durum. Her şeyi aileden beklemek de yanlış. Ya biz olmasaydık ne olacaktı? Orhan Kemal gibi Türkiye’nin yüz akı bir yazar yok mu sayılacaktı? Gerçi 50 yıldır yok sayılıyor. Ben bu durumu ters çevirmeye çalışıyorum. Bu konuda bayağı da mesafe aldık. Orhan Kemal’i artık gençlik de keşfetti. Fuarlara katıldığımda da o ilgiyi görüyorum. Ama dediğim gibi bizim dışımızda da birilerinin bu konuyla ilgilenmesi lazım. İlgilenen birileri olursa ben ev sahipleriyle de görüştürürüm. Anlaşma için çaba sarf ederim.
‘Korumak kültürümüz için de güzel olur’

O evde siz de yaşadınız. Sizin için özel bir anlamı da olmalı…

Babam 1950’de 3 çocuğu ile Adana’dan İstanbul’a geldiğinde Tepebaşına gelmiş, sonra Fener’e geçmiş, daha sonra Unkapanı’na geçmiş. Unkapanı’ndan sonra Fatih’e taşınmış. 1957’den beri ben de bu izleri takip ediyorum. Unkapanı’ndaki o evde benim de çok anım var. İlkokul 2. sınıfa kadar orada oturdum. Dediğim gibi sonra Fatih’e taşındık, oradan da Basınköy’e ama bunlar için de Orhan Kemal’in oturduğu müstakil ev olarak bu ev var ve bu ev bilinir. Bu korunabilir. Bunu korumak kültürümüz için de müthiş bir hizmet olur.

‘Kadir Has Üniversitesi bünyesinde bir şey yapılabilir’

Orada Kadir Has Üniversitesi de var. Biliyorsunuz orası Cibali Tütün Fabrikası’ydı. Kadir Has Üniversitesi’nin çevredeki bazı binaları aldığını biliyorum.  Burası da alınabilir. Kadir Has Üniversitesi bünyesinde bir şey de yapılabilir.
 

Tükenmez Haber