4,5 Trilyon TL’lik vergi gelirlerinin %32,88’ini gelir ve kazanç üzerinden alınan vergiler oluşturuyor, Servet üzerinden alınan vergiler, toplam vergi gelirlerinin sadece %1,65’ini oluşturuyor, büyük oranda KDV ve ÖTV gibi Harcama üzerinden alınan vergilerin toplam vergiler içerisindeki payı ise %36,18. Yani en büyük vergi gelirini harcama üzerinden alınan vergiler oluşturuyor.

Gelir, kazanç ve servet üzerinden alınan 1 trilyon 554 milyar TL’lik dolaysız vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payı %34,54 seviyesinde. 2023 dönem içerisinde dolaylı vergilerin toplam vergiler içindeki payı ise %65,24 oranında. Bu tablo vergi adaletsizliğinin tablosudur.

Yine bu tabloya göre; ülkeyi ayakta tutan üretim değil, tüketimdir. Çünkü devletin vergi gelirini sağlayan harcama / tüketim üzerinden alınan vergilerdir…

Yeni vergi taslağı ne getirecek…

Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan yeni vergi paketi ve düşünülen diğer düzenlemeler bu durumu değiştirebilir mi? Hayır, çünkü yapılan ve düşünülen düzenlemeler yukarıdaki tabloyu esaslı olarak değiştirmekten uzaktır.

Yeni paket asgari kurumlar vergisi, hasılat takibi, kaynakta kesinti ve cezalar üzerine kurulmuş durumda. Türkiye’de Kurumlar Vergisi %25 (Banka ve finans şirketlerinde %30) olmasına rağmen, istisnalar ve indirimler nedeniyle ortalama uygulanan oran %15’ler civarında. Birçok devasa holdingin %5’leri bile bulmayan Kurumlar Vergisi ödediğini görüyoruz.

Geçmişte “nereden buldun” olarak gündeme getirilen, şimdi ise Özel Gider (Harcama) Bildirimi uygulaması ortadan kayboldu. Bu düzenleme ile; beyan ettiği gelirleri ile yaptığı harcamaları arasında uyumsuzluk olan kesimlerden Özel Gider (Harcama) Bildirimi istenmesi planlanıyordu.

Yoksul daha yoksul, Zengin daha zengin…

Ülkemizdeki vergi sistemi yoksulu daha yoksul, zengini daha zengin yapma üzerine kuruludur.

Bunu TÜİK’in her yıl yayınladığı Gelir Dağılımı İstatistiklerinde görmekteyiz.

2023 yılı verilerine göre Türkiye nüfusunun en yüksek gelirli %20’lik kesimi toplam gelirin %49,8’ini alıyor. Kalan %80’lik nüfus ise gelirin kalan yarısını paylaşıyor. En düşük gelirli %20’lik kesim toplam gelirin sadece %5,9’unu alıyor!!! Bu oranlarla Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında en kötü durumda. Kişisel gelir dağılımını ölçmek için, yaygın olarak kullanılan bir dağılım ölçüsü olan GİNİ katsayısına göre Türkiye birçok Afrika ülkesinden bile oldukça kötü durumda. GİNİ katsayısı kıyaslaması ile bizi Almanya olmasa da; Cibuti, Malezya, Tanzanya, Kenya ve Çad gibi ülkeler kıskanıyor…

Ne yapılmalı…

Bu sorunun çözümü vergi adaletini sağlayacak, çok kazananın çok, az kazananın az vergi ödeyeceği yeni bir vergi sistemidir.

Bunun için;

• Gelir vergisi tarifesinde yer alan tutarlar arttırılmalı, ücretlilerin vergileri azaltılmalıdır.
• Aşırı yüksek kazanç vergisi getirilmelidir.
• Servet üzerinden alınan vergiler artırılmalı ve gerçek anlamda lüks tüketim vergisi getirilmelidir.
• KDV, ÖTV gibi geniş tüketici kesimlerini doğrudan ilgilendiren dolaylı vergilerin oranı azaltılmalı, Soda’dan bile ÖTV alan anlayıştan vazgeçilmelidir.
• Gelir ve Kazanç üzerinden alınan vergiler için etkin vergi denetimi getirilmelidir.
• Sadece devasa şirketlere uygulanan teşvik, muafiyet ve indirimlerden vazgeçilmelidir.