Kucuksaat.com kurucusu Taner Talaş, Adana siyaset tarihi araştırmalarına devam ediyor. 5'inci araştırma yazısında Talaş, 1935-39 yılları arasında TBMM'de görev yapan Adana milletvekillerini yazdı.

5 Aralık 1934 tarihinde Başbakan İsmet İnönü ve 191 arkadaşının seçimlerin yenilenmesi teklifi üzerine, 8 Şubat 1935 tarihinde 5. Dönem milletvekillerinin seçilmesi amacıyla genel seçimler yapılmıştır.

Şubat 1935 ve 3 Nisan 1939 arasında faaliyet gösteren TBMM’de bu dönem, reform niteliğinde değişiklikler yapılmıştır.

KADINLAR MECLİSE GİRİYOR, İNÖNÜ GİDİYOR, ADANA SEYHAN OLUYOR

22 Aralık 1934’ten itibaren geçerli olmak şartıyla, kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır. 18 kadın milletvekili meclise girmiştir. Yine bu döneme mahsus, gayrimüslim vatandaşlar TBMM’de yer almış; Ankara, Eskişehir ve Niğde’den 3 gayrimüslim milletvekili TBMM’ye katılmıştır.

Bu dönemde seçme yaşı 22 olarak belirlenmiştir. Yine bu döneme mahsus, uzun yıllar başbakan olarak görev yapan İsmet İnönü 1 Kasım 1937’de istifa etmiş, yerine 1. Celal Bayar Hükümeti kurulmuştur. Bu yasama döneminde en kritik ve önemli gelişme Mustafa Kemal Atatürk’ün 10 Kasım 1938’de vefat etmesidir. Atatürk’ün vefatı üzerine, yeni cumhurbaşkanı seçimi için TBMM toplanmış, 387 milletvekilinin 348’inin katıldığı oylamada İsmet İnönü oy birliği cumhurbaşkanı seçilmiştir.

Bir gün önce CHP grup toplantısında 323 milletvekilinin 322’si İsmet İnönü’nün cumhurbaşkanlığından yana oy kullanırken, tek bir oy Celal Bayar lehine çıkmıştır. Bu oyun sahibi ise Yusuf Hikmet Bayur’dur.

5. yasama dönemine giderken, 20 Mayıs 1933 tarihinde bazı vilayetlerin ilgası ve bazılarının birleştirilmesi hakkındaki kanunun 6. Maddesi gereğince, Cebeli Bereket vilayetinin bazı kazaları Adana’ya bağlanarak Cebeli Bereket (Osmaniye) vilayeti lağvedilmiştir. Yine aynı madde gereği Adana vilayetinin ismi Seyhan olarak değiştirilmiş, bu durum 25 Ocak 1956 tarihine kadar devam etmiştir.

5. DÖNEM ADANA MİLLETVEKİLLERİ

Ali Münif Yeğenağa

Ali Münif Bey, 5. Yasama yılında Teşkilat-i Esasiye Encümeni üyeliği görevinde bulunmuştur. (Detaylı bilgi için tıklayınız)

Damar Arıkoğlu

Bu dönemde Damar Bey, Ziraat Encümeni üyesidir. Bu döneme ait bir takrir ve ekonomiyle alakalı bir teklifi vardır. (Detaylı bilgi için tıklayınız)

Esma Nayman

1889 yılında İstanbul’da doğmuştur. Adana’nın ilk kadın milletvekilidir. Özel Fransız Okulu’nda eğitim almış, 7 yıl İstanbul Bezmialem Kız Lisesi’nde öğretmenlik yapmıştır. 1927 yılında Adanalı avukat Zihni Bey ile evlenen Esma Hanım, Adana’ya yerleşmiş ve Adana Belediye Meclis Üyeliği görevinde bulunmuştur. 1494 gün milletvekilliği yapmıştır. Adana CHP Milletvekili, Türk siyasetinin önemli figürlerinden birisi olan genel sekreterlik ve bakanlık görevleri bulunan Kasım Gülek’in eşi Nilüfer Gülek’in teyzesidir.

1934 yılında Muzaffer Göker tarafından Atatürk’e önerilmiş, Süreyya Özge Evren’in yaptığı inceleme olumlu bulununca listede yer almıştır. Milletvekilliği yaptığı sırada, 3. Dil Kurultayı’nda Kurultay Sekreterliği, Güneş Dil Teorisi ve Dil Karşılaştırmaları komisyonlarında da görev almıştır.

12 Eylül 1938’de Cenevre’de toplanan Milletler Cemiyeti Mutad Asamblesi’ne hükümeti temsil için görevlendirilen heyet içerisinde bulunmuştur. Türk Kadınlar Birliği Üyesi olarak Lahor’da toplanan Bütün Pakistan Kadın Birliği Kongresi’ne Türkiye’den davet edilen heyet içerisinde yer almıştır.

Esma Nayman; suçlu çocuklar meselesi üzerine TBMM'de yaptığı uzun konuşmasında, çocukları suça iten nedenlerin araştırılmasını ve çocuklara ağır cezalar vermek yerine onları ülkeye yararlı bireyler olarak yetiştirmeye yönelik çalışmalar yapılması gerçeğine dikkat çekmiştir. Çocuğa kelepçe vurulmasına karşı çıkıyor, çocuklar için hapishane yerine "Çocuk Islah Evleri"nin oluşturulması için teklifte bulunmuştur. Ayrıca Adalet Bakanını (Adliye Vekilini), çocuk mahkemeleri kurulmasını isteyen bir tasarı ile mecliste görmek istediğini belirtmiştir.

1 dönem milletvekilliği yapan Esma Hanım, 1946 yılında Anadolu Ajansı’nda İngilizce ve Fransızca mütercimliği yapmış, Milletlerarası Kadın Konseyi Üyeliği, Türkiye Kadın Konseyi Genel Sekreterliği görevlerinde bulunmuştur. Nayman, İngilizce, Fransızca ve Rumcayı anadili seviyesinde bilmekteydi.

7 Aralık 1967’de vefat etmiştir. Zihni Bey ile evliliğinden 2 çocuğu bulunmaktadır.

Hilmi Uran

Adana ve Türk siyasetinin önemli şahsiyetlerinden biri olan Hilmi Bey, bu dönemde TBMM Başkanvekilliği görevinde bulunmuştur. Bu dönemde 2 takrir vermiş, ikisi de kabul edilmiştir. (Detaylı bilgi için tıklayınız)

İbrahim Hakkı Mete

Bu dönemde meclis hesaplarını Tetkik Encümeni Üyeliği görevlerinde bulunmuştur. Toplam 2 konuşma yapmıştır. (Detaylı bilgi için tıklayınız)

Naci Eldeniz

Bu dönemde Bütçe Encümeni Üyeliği görevlerinde bulunmuş, 5 konuşma yapmış, 1 takrir vermiş, verdiği takrir kabul edilmiştir. (Detaylı bilgi için tıklayınız)

Ömer Resul Biçer

4. Dönem işçi kontenjanından milletvekili olan Ömer Resul Bey, bu dönemde Ziraat Encümeni Üyeliği yapmıştır. (Detaylı bilgi için tıklayınız)

Tevfik Tarman

1894 yılında İstanbul’da doğmuş, 1913 yılında Halkalı Yüksek Ziraat Mektebi’nden en iyi derece ile mezun olmuştur. 1927-29 yılları arasında Almanya’da Ziraat İktisadiyatı üzerine ihtisas yapmıştır.

1913 yılında devlet memurluğuna başlamış, 1914’de Adana Sultanisi Ulum-u Tabiiyye öğretmenliğine atanmıştır.

1914 yılında yedek subay olarak askere alınmış, 1919 yılında ziraat nezareti bünyesinde Müessesat Mümeyyizliği’ne atanmıştır. Ziraat veklaetinin birçok kademesinde görev yapan Tevfik Bey, 1931 yılında Ziraat Genel Müdürü olmuştur. 1935 yılına kadar da bu görevini sürdürmüştür.

2 dönem olmak üzere 2929 gün vekillik yapmıştır.

Milletvekilliğinden sonra Türkiye Şeker Fabrikaları İdare Meclisi Üyeliği, Türkiye Zirai Donatım Kurumu İdare Meclisi Reisliği, Tarım Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı, Ziraat Bankası Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerini ifa etmiştir.

1925 yılında “Çekoslavakya Ziraat Raporu”, 1931 yılında “Ziraat Odaları Hakkındaki Rapor” ismiyle Tarım Bakanlığı için raporlar hazırlamıştır.

1936 yılında “Raiffeisen Kooperatifleri” adı ile bir kitap yazmıştır.

Evli ve 2 çocuk babası olan Fransızca ve Almanya bilen Tevfik Tarman, 23 Mart 1975’te yılında vefat etmiş, İstanbul Karacaahmet Mezarlığı’na defnedilmiştir.

Atatürk’ün Nutku ve Hükümet Programı’nın bastırılarak dağıtılması için önerge vermiş, bu önerisi kabul edilmiştir.