TEMSA CEO'su Tolga Kaan Doğancıoğlu, "Teknoloji şirletlerinin mobiliteye hakim olacağı iddiası var. Ama unutmamak lazım, bizim en iyi bildiğimiz iş taşıma araçları üretmek. TEMSA Tech ile yeni teknolojiler geliştiriyoruz. Yaptığımız şey sadece bir otobüs yolcuğu değil, mobilite teknolojiler de geliştirmek" diyor.

Kontak çalıştığında büyük bir sessizlikle, otobüsümüz hareket etti. Motor gürültüsü de benzin kokusu da yoktu. Kendimizi Elon Musk’un Mars’a giden adamı Starman gibi hissetsek de, ne uzay boşluğundaydık ne de aracımızın içinde “Don’t Panic” yazıyordu. Adana’da TEMSA fabrikasında, Türkiye’nin ilk elektrikli otobüslerinin geliştirildiği tesisteydik. Bundan 5 yıl önce ilk elektrikli otobüsünü üreten TEMSA’nın Elon Musk’ın Tesla’sıyla tek bağlantısı ise elektrikli araç olması değil, Silikon Vadisi’nde Tesla’da çalışan kişilerin TEMSA otobüsleri ile işlerine transfer ediliyor olması! Türkiye’de satılan her üç otobüsten birini üreten, dünyanın 66 ülkesine ihracat yapan TEMSA, şimdi sadece yurtiçinde değil, dünyanın en çevreci noktalarına elektrikli otobüs üretir bir firma haline geldi. Üstelik yaşadığı zor günlerin ardından satıldığı fondan Sabancı’nın geri aldığı ve yarı yarıya Skoda’nın üreticisi PPF Group’la ortaklık kurarak, adeta hayata yeniden döndüğü bir dönemde... TEMSA’nın bundan 4 yıl sonrasına işaret eden 2025 hedefi ise büyük. Sattığı her iki otobüsten birinin elektrikli olması…

ABD için imal edilen ve arka kapısı olmayan otobüslerin arasından geçerek ilerlediğimiz, farklı amaçlar için farklı otobüslerin, midibüslerin ve hafif kamyonların üretildiği tesiste, TEMSA CEO’su Tolga Kaan Doğancıoğlu, DÜNYA’nın sorularını yanıtlıyor. Geçen yıl net satışları 771 milyon 542 bin 639 lira olan, yılda 10 bini adeti aşkın üretim yapan TEMSA’nın CEO’su Doğancıoğlu’nun çalışmaları kendi sözleri ile şöyle:

YEREL AKTÖRLERİN ÇABASI BÜYÜK

TEMSA’da hatırlarsınız bir hisse değişikliği oldu, fona satıldı. Ama sonra hem kentin yerel aktörlerinin hem bankaların yoğun gayretiyle Sabancı TEMSA’yı yeniden aldı. Üstelik pandemi döneminde yurda bir yabancı yatırımcı da kazandırıldı. 2020’de TEMSA’nın hisselerinin yüzde 50’si Sabancı Holding’in yüzde 50’si Skoda Transportation’ın çatı şirketi PPF Group’un oldu. Böylece 1968 yılında kurulan ve 1987'den beri Adana'da bulunan 510 bin metrekarelik üretim tesisi yeniden hayat buldu.

Hemen hatırlatayım. Şirketler için bir koruma şemsiyesi sağlayan borçlarını erteleyen konkordato sistemi vardır. Biz konkordato ilan etmiştik. İtibar mı, koruma mı arasında hızlı bir karar verdik ve oyumuzu itibardan yana kullandık. 4 yıl sürdürebileceğimiz konkordato sürecinden 45 günde kendi isteğimizle çıktık. Üstelik 700 tedarikçimizin tamamıyla anlaşarak. Müthiş hızlı bir süreçti. Tüm bu süreçte burada tüm çalışanlar şirketi dinamik tuttu.

Ben makine mühendisiyim, ODTÜ mezunuyum. 1994’ten bu yana iş hayatındayım. Bunun yüzde 95’lik bir bölümünü otomotivle ilgili alanlarda geçirdim. TEMSA’ya gelişim de biraz bu tutkuyla oldu. 2018 başında Sabancı Grubu ile yolum kesişmişti. 2020 Mayıs’ında, Sabancı Holding ve Çek hissedarımız PPF Holding’in TEMSA ortaklığı sürecine dahil oldum. Ekim ayının 23’ünden itibaren de CEO’luk görevini yürütüyorum.

BİZ BATIDA, ONLAR ESKİ DEMİR PERDE DE ETKİN

Ortaklığımız dört dörtlük. Çünkü biz Türkiye, civar ülkeler, Fransa, İngiltere, Amerika’da önemli pazar paylarına sahibiz. Skoda’nın tarihsel olarak güçlü olduğu yerler, Çekya, Slovakya, Orta Avrupa, özetle eski Demir Perde Ülkeleri… Güçlerimizi birleştirdik, diyebilirim. Öte yandan Türkiye’de aşağı yukarı satılan her 3 toplu taşıma aracının birini biz veriyoruz. Uzmanlaştığımız alan bayi yönetimi, turizm, şehirler arası, personel taşımacılığı… Skoda’da tren, troleybüs, tramvay işlerinde güçlü. Üstelik pandemiye rağmen önemli bir şey daha yaptık. İki ortak geçen ay, ödenmiş sermayenin 210 milyon lira seviyesinden yüzde 143 artırılarak 510 milyon lira düzeyine çıkarılması kararını alındı.

EN ZOR GÜNLERDE BİLE GELİRİN YÜZDE 4’Ü AR-GE’YE AYRILDI

TEMSA çok özel bir yer; Türkiye’nin ilk Ar-Ge merkezi, Türkiye’de ilk elektrikli aracını 2014 yılında üretmiş firma, ilk yerli otonom aracı yapmış şirket. İlk önce teknolojisini yapıyoruz, ticarileştirmesi biraz zaman alıyor. En zor zamanlarında bile gelirinin yüzde 4’ünü Ar-Ge’ye ayıran bir firmadan bahsediyoruz. Bir de TEMSA Tech’imiz var. Sürekli şu söyleniyor “Dünya değişiyor, bu rekabetten geleneksel firmalar çıkamayacaklar, yazılım ve donanım firmaları sizin işinizi yiyecek”. Biz de şu iddiadayız, “Peki bizim elimiz armut mu toplayacak. Bizim işimizi gelsin teknoloji firmaları alsın”. Biz kendi işimizi iyi biliyoruz, teknoloji firmaları bizim işimizi öğrenene kadar, biz kendi işimizi geliştirebiliriz. Bugün otomotiv ürünleri dünyada en az hürmet gören ürünler. Bir cep telefonundan kat be kat sofistike yazılım ve donanım sistemleri varken hak ettiği ilgiyi yeterince görmüyor. Batarya, batarya yönetim sistemleri ile ilgili gelişimi, mobilite teknolojisi üreten şirket haline evrilmek istiyoruz.

İnsanların bir yerden bir yere taşınmaya ihtiyacı var. Bizim de en iyi bildiğimiz iş bu taşınma araçlarını tasarlamak, geliştirmek ve dağıtmak… Aslında geleneksel ve yenilikçi üretim arasındaki fark, motor ve yakıt tipi. Gezegenimizin sağlığı çok önemli. Son dönemde Türkiye’de yaşanan orman yangınları ve seller de bunun önemini bize hissettirdi. Sürdürülebilirliği önceleyen bir takımlar ürünler, hizmetler sağlamak zorundayız. Biz de yatırımımızı buna göre yapıyoruz. Hedefimiz 2025’te sattığımız her iki otobüsten birinin elektrikli olması.

ÖCKERÖ TAKIM ADASINDA 6 ELEKTRİKLİ TEMSA…

Dünyada toplu taşımacılıkta en gelişmiş olan ülkeler hangisidir, bir aklınızdan geçirin. Sanırım İskandinav ülkeleri diyeceksiniz. İşte biz ilk elektrikli şehir içi otobüs MD9 electriCITY’nin ihracatını İsveç’e yaptık. Adana’da ürettiğimiz 6 aracımız 2030 yılında karbon ayak izini tamamen sıfırlamayı amaçlayan Öckerö Adası ve çevresinde kullanılacak. Toplam 1.000 araçlık filosuyla bölgenin en seçkin yerel operatörlerinden olan Connect Bus’a satışı gerçekleştirilen bu araçlar, Öckerö Belediyesi’nin toplu taşıma faaliyetleri için kullanılacak. Öckerö Belediyesi toplam 10 farklı adadan oluşuyor. Bu adaların 4’ü karayoluyla birbirine bağlı, diğer adalara ulaşım feribotlarla sağlanıyor. Bu ihracatı öyle bir zamanda yaptık ki, tam konkordatodan yeni çıkmıştık.

KALİFORNİYA’DA TEST SÜRÜŞÜ DEVAM EDİYOR

Dünyanın 66 ülkesine ihracat yapıyoruz. Mesela Fransa’da çocuklar bizim araçlarımızla okula gidiyorlar. Hatta Silikon Vadisi’ndeki kalburüstü şirketlerin neredeyse tamamının taşımacılığı bizim araçlarımızla yürütülüyor. Google, Tesla, Facebook… Şimdi çevrecilik akımını biz yaymak istiyoruz. Kuzey Amerika’da Kanada’da da dahil 1.000 aracımız şu an yollarda. Bunların yeni nesil teknolojilerle yenilenmesini de sağlamaya talibiz. Şu anda test araçlarımız Kaliforniya’da. Oraya da satış yapacağız.

Türkiye’ye gelince, elektrikli otobüsler için kamunun da talepkâr olması lazım, sadece belediyelerin, yerel yönetimlerin değil, bizlerin de halk olarak bunu talep etmemiz lazım.

DÜNYA Adana Temsilcisi Selçuk Altun (soldan sağa), TEMSA Kurumsal İletişim Müdürü Ebru Ersan, DÜNYA Yazıişleri Müdürü Handan Sema Ceylan ve TEMSA CEO'su Tolga Kaan Doğancıoğlu, Adana'da fabrikayı birlikte gezdi. Doğancıoğlu, "Yeşil Mutabakat’ı çok önemsiyoruz. Bu yıl içinde ilk sürdürülebilirlik raporumuz da çıkacak" dedi.

OTONOM MD9’UN TESTİ 2022’DE

Avenue Electron ve MD9 electriCITY olmak üzere iki farklı elektrikli otobüse sahibiz. Yaptığımız bu işle sadece Türkiye’de değil dünyada ilk otobüs üreticilerinden biriyiz. Otonom MD9 electriCITY projesi ise devam ediyor. 2022 yılında test süreci için yollara çıkacak. Bütçe hedeflerimiz de belli. 2021,’de 2.3 milyar, 2022’de 4.3 milyar, 2023’te 5.5 milyar TL bütçe hedefliyoruz.

OTOMOTİV ÜRETİMİNDE 12 YILLIK UFKA BAKABİLİYOR OLMAK LAZIM

Adana’daki tek tesimizde 1.400 kişiye istihdam sağlıyoruz. Ama 7-8 bin çalışana istihdam sağlayan bir ekosistemiz. Adana’da sadece TEMSA’ya çalışan tedarikçilerimiz var. Otobüs işinde hacimli parçalar var. Adanalı olmayan ama TEMSA’ya iş yapmak için buraya yatırım yapmış firmalar da var. Yazılım, donanım paydaşlarımız var. Ayrıca teknolojiye destek oluyoruz. Adana’daki her iki üniversiteyle ve Mersin’deki özel üniversiteyle çalışmalarımız var. Yani TEMSA’nın Adana’ya katkısı sadece istihdam ve ekonomik hareketlilik yaratmak değil. Otomotiv işi uzun dönemli plan yapma gereksinimi olan bir iştir. Yaptığınız ürün 10 yıl sonra hayatta yeni bir ürün gibi yaşamalıdır. Bugün tasarlayacaksınız, 3 yıl içinde üreteceksiniz, 4 yıl ömrü devam edecek, bir 4 yıl da siz onu küçük modifikasyonlarla güncel tutacaksınız. 12-13 yıllık bir ufka bakabiliyor olmak lazım. İşte bu yüzden TEMSA’dan yetişmiş kişiler, dünyanın en iyi şirketlerinde üst düzey görevler alabiliyorlar. Yeşil Mutabakat’a çok dikkatli bakıyoruz. Bu yıl içinde ilk sürüdülebilirlik raporumuz da çıkacak.

ASELSAN ile geliştirdi elektrikli otobüs Samsun’da yola çıkacak

TEMSA’nın, Türkiye’nin en büyük savunma sanayi firmalarından ASELSAN ile geliştirdiği Türk otomotiv sanayisinin ilk yüzde 100 yerli elektrikli otobüsü Avenue EV, Samsun’da yola çıkacak. Samsun Büyükşehir Belediyesi böylece kentte yeni bir dönem başlatmış olacak. 24 saat kesintisiz hizmet verebilen otobüsün günlük maliyeti 15 liraya kadar düşebiliyor. Aynı maliyet mazot yakıtlı araçlarda 1.500 liralar civarında. Yeni nesil ultra hızlı şarj özelliğine, lityum titanat batarya teknolojisine sahip otobüsler 15 dakikada tam şarja ulaşabiliyor. Bu sayede 80 kilometre yol kat edebiliyor. ASELSAN, aracın, elektrik motoru, çekiş eviricisi, yüksek gerilim bataryası, ana bilgisayarı, gösterge paneli gibi genellikle ithal edilen parçalarını yerlileştirdi.

Adana hem öğrenci hem kadın dostu il

Adana, öğrenci dostu, kadın dostu, yaşam kolaylığı var, insan kalitesi var. İki festivali var kentin. Ancak yeterince bu özellikleriyle tanınmıyor. Adana’nın belediye otobüslerini kullanan kadın şoförler var. Zaman zaman da burada da kendilerini misafir ediyoruz. Herkes Adana’nın kebabını, delikanlılığını biliyor. Biz de kentimize katkı sunmak için üstümüze düşeni yapıyoruz. TFF 1. Lig'i zirvede bitirerek 26 yıl sonra yeniden Süper Lig'de mücadele edecek Adana Demirspor'a bu yüzden destek oluyoruz.