Kucuksaat.com kurucusu Taner Talaş, Adana siyaset tarihi araştırmalarına devam ediyor. 10'uncu araştırma yazısında Talaş, 1954 seçimleri sonrasında TBMM'de görev yapan Adana milletvekillerini yazdı.

TBMM 12 Mart 1954 tarihinde seçim kararı almış ve seçimler 2 Mayıs 1954 tarihinde yapılmıştır.

Seyhan vilayetinde bu seçimlere 4 parti katılmıştır. Seçime katılan partiler; Demokrat Parti (DP), Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Cumhuriyetçi Millet Partisi (CMP) ve Türkiye Köylü Partisi (TKP)’dir.

CHP Adayları:

• Kasım Gülek
• Nevzat Arman
• Kemal Satır
• Nevzat Güven
• Kemal Çelik
• Ali Başaran
• Necati Eken
• Bedri Görgün
• Makbule Dıblan
• Şeref Karamüftüoğlu
• Hikmet Özbilen
• Mensur Savcı
• Mehmet Geçioğlu

DP Adayları

• Ahmet Kınık
• Sinan Tekelioğlu
• Sedat Barı
• Zahit Akdağ
• Salim Serçe
• Ahmet Topaloğlu
• Cavit Oral
• Enver Batumlu
• Mehmet Ünaldı
• Mustafa Akçalı
• İsmet Uslu
• Lütfi Sezgin
• Nurullah İhsan Tolon

CMP Adayları

• Celal Tekiner
• Ragıp Şenyüz
• Orhan Şapolyo
• Sacit Yarımoğlu
• Rıfat Çamurdan
• Tacettin Yüksel
• Mustafa Yazar
• Ali Benli
• Recep Görkmen
• Ekrem Tüman
• Kemalletin Akdemir
• İsmail Keçioğlu
• Ahmet Yazıcı

TKP Adayları

• Aliye Türkan Arık
• Kemal Üstok
• Turgut Arsoy
• Etem Menemencioğlu
• Fethi Atıl
• İhsan Önal
• Salih Çerçi
• Hayri Öztürk
• Zahit Güngör
• Kamil Tekerek
• Veli Topaloğlu
• Cezmi Türk

Seçim sonuçları DP’nin zaferiyle neticelenmiştir.

Oy Oranları:

• DP                        : 107.447
• CHP                      : 99.741
• TKP                       : 8.178
• CMP                     : 2.618
• Bağımsızlar         : 316

Adana seçmen sayısı 238.293 olarak tespit edilmiş, 222.000 kişi oy kullanmıştır.

Seçim sistemi nedeniyle en fazla oy alan parti, tüm milletvekilliklerini kazanmıştır. Bu nedenle tüm milletvekilleri DP’den çıkmıştır.

TBMM 10. DÖNEM ADANA DP MİLLETVEKİLLERİ

Ahmet Kınık

1905 yılında Selanik’te dünyaya gelmiştir. İstanbul Kabataş Lisesi’nden mezun olduktan sonra, Mülkiye’ye girmiş ve buradan mezun olmuştur.

Bursa’da Maiyet Memuru olarak göreve başlamış, Osmancık ve Akçadağ kaymakamlığı görevini yürütmüştür.

1933 yılında teğmen olarak askerliğe dâhil olmuş, askerlik görevi sonrası İstanbul Bakırköy ve Beyoğlu kaymakamlıkları görevlerinde bulunmuş, Malatya ve İstanbul vali yardımcılığı görevlerinden sonra 1944 yılında Malatya valisi olmuştur. Devamında Eskişehir valiliği ve Seyhan valiliği yapmış, 14 Mayıs 1953 tarihinde İçişleri Bakanlığı Müşteşarlığı görevine getirilmiştir.

1954 seçimlerinde  DP Seyhan milletvekili seçilmiş, 12 Ekim 1957 tarihinde milletvekilliğinden istifa edip Kayseri valiliğine geçmiştir. Kınık Kayseri valisi olduğu dönemde, Cumhuriyet tarihinin önemli olaylarından ve 27 Mayıs’a giden sürecin provokatif eylemlerinden birisi olarak bilinen CHP Genel Başkanı İsmet İnönü’nün Kayseri’ye girişinin engellenmesi emrini veren vali olarak tarihe geçmiştir.

Yassıada’daki 19 davadan biri olan “Kayseri Olayları Davası” isimli davadan yargılanıyor, İsmet İnönü’nün seyahat özgürlüğünü kısıtlamakla suçlanıyor. Anayasayı ihlal etmekle suçlanan DP’lilerin bu suçuna fer’i (ikinci dereceden) iştirak ettiği kanaatine varılıyor ve diğer davalar gibi Kayseri Olayları Davası da Anayasayı İhlal Davası ile birleştiriliyor. Sonuçta Anayasayı İhlal suçunu düzenleyen Türk Ceza Kanunu’nun 146/3. maddesinden 4 yıl 2 ay hapse, kamu hizmetlerinden ömür boyu mahrumiyetine ve 1 yıl  4 ay 20 gün Ankara’da emniyet nezaretinde tutulmasına karar veriliyor..

Milletvekilliği yaptığı dönemde Seyhan vilayetinin isminin Adana olarak değiştirilmesi önergesine imza atan vekillerden birisidir.

8 Haziran 1960 tarihinde emekli olan Ahmet Kınık, 27 Mayıs 1960 darbesi sonrası kurulan Yüksek Adalet Divanı’nda “haksız servet sahibi” olduğu iddiasıyla yargılanmıştır.

29 Mayıs 1977 tarihinde vefat etmiştir.

Ahmet Topaloğlu

1914 tarihinde Adana’nın Kadirli ilçesinin Sıtır Köyü’nde doğdu. İlköğrenimini Kadirli’de, liseyi Adana Erkek Lisesi’nde okuyan Topaloğlu, 1940 yılında Siyasal Bilgiler Okulu’nu bitirdi.

29 Temmuz 1940’da maiyet memuru olarak devlet hizmetine başlamıştır. Aynı yıl askere gitti. Piyade teğmen rütbesiyle terhis oldu. Pozantı’da nahiye müdür adayı ve Seyhan’da maiyet memuru olarak çalıştı.

Datça, Köyceğiz, Posof, Ardahan ve Nevşehir’de kaymakamlık yaptı.

21 Ağustos 1951’de Ankara İl Emniyet Müdürlüğü emrine atandı. İstanbul Emniyet Müdürlüğü’nde şube müdürü olarak başladığı görevini, emniyet müdür yardımcılığı yaparak tamamladı.

TBMM 10. Yasama Dönemi seçimlerinde, Demokrat Parti’den Seyhan Milletvekili seçildi. Milletvekilliği sonrasında memuriyet hayatına döndü. 1957 yılında Hatay Valisi oldu. 27 Mayıs 1960 darbesi nedeniyle merkeze alındı ve istifa etti. İstifasından sonra yeniden siyasete dönen Topaloğlu, 1-2-3-4 ve 5’inci dönemlerde Adalet Partisi’nden Adana Milletvekili olarak TBMM’de yer aldı. 8. İnönü Hükümeti’nde İçişleri Bakanı, Suat Hayri Ürgüplü Hükümeti’nde Gümrük ve Tekel Bakanı, 1’inci, 2’nci ve 3’üncü Demirel Hükümetlerinde (1965-1971) Milli Savunma Bakanlığı yaptı.

12 Nisan 1981 tarihinde vefat etti. Cenazesi Ankara’da Cebeci Asri Mezarlığı’na defnedildi. Türkan Hanım ile evli olan Topaloğlu, 2 kız çocuğu babası olup Fransızca bilmekteydi.

Cavit Oral

Cavit Oral 8. Dönem CHP Milletvekili olarak girdiği parlamentoya, bu dönem DP Milletvekili olarak girmiştir. Bu dönemde Teşkilat-ı Esasiye Encümeni üyeliği görevinde bulunmuştur.

Detaylı bilgi için tıklayınız

Enver Batumlu

1917 yılında Adana’da doğdu. 1937 yılında Adana Erkek Lisesi’ni, 1941 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ni bitirdi.

31 Mayıs 1944 tarihinde Adana Ticaret Lisesi’nde meslek öğretmeni olarak göreve başlamış, 1945 yılında İstifa ederek görevinden ayrıldı. Demokrat Gazetesi’nde yazarlık yapmaya başlayan Batumlu, 1951 yılında Adana’da çıkmaya başlayan Vatandaş Gazetesi’nde başyazarlık yaptı. Bu süre içerisinde hukuk fakültesini bitirip, 1952 yılında serbest avukat olarak çalışmaya başladı.

TBMM 10. Yasama Dönemi seçimlerinde (1954) Demokrat Parti Seyhan Milletvekili olarak meclise girdi. Milletvekilliği sonrası, 5 Şubat 1958’de Etibank İdare Meclisi Üyesi olup, darbeden hemen sonra 2 Haziran 1960’da görevi son buldu. 1960-65 yılları arasında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde okutman olarak çalışmış, bu görevi devam ederken fakültenin gazetecilik enstitüsünü bitirdi.

31 Mayıs 1965’de Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Müsteşar Yardımcılığı’na, 28 Şubat 1966’da Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü’ne, 1 Kasım 1968’de Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdür Müşavirliği’ne, 2 Ocak 1973’de Tetkik ve İstişare Kurulu Başkanlığı Genel Müdür Müşavirliği görevine atandı.

1975’de doçent, 1977’de profesör oldu. Süresi dolmadığı için profesör unvanı geri alındı, süre tamamlandıktan sonra unvanı yeniden iade edildi.

İktisatçı Friedric A. Von Hayek’in ‘The Road In Serfdom’ adlı eserini bir arkadaşıyla birlikte ‘Köleliğe Giden Yol’ adı ile yayınladılar. ‘Basın Ahlakı’ isimli ders notları ve ‘Genel Ekonomi-Giriş’ isimli bir kitabı vardır.

Almanca bilen hiç evlenmeyen Batumlu 11.11.2005 tarihinde hayatını kaybetti.

İsmet Uslu

1923 yılında Adana’da doğmuştur. Eğitimini tamamını Adana’da tamamlamış, liseyi bitirmiştir.

1946 yılında askere gitmiş, askerlik dönüşü DP Seyhan İlçe İdare Heyeti’nde yer almıştır. 1955 yılında olaylı geçen DP Seyhan İlçe Başkanlığı seçiminde kavga çıkmış, İsmet Uslu’nun ismi bu kavgaya karıştığı için partiden ihraç edilmiştir. Daha sonra affedilmiş, partiye katılımı sağlanmıştır.

1 dönem milletvekilliği yapmış, milletvekilliği yaptığı dönemde; İktisat ve ziraat encümeni görevlerinde bulunmuştur.

18 Ocak 1959 yılında vefat etmiş, Adana Asri Mezarlığı’na defnedilmiştir.

Türk iş ve spor dünyasının önemli isimlerinden, Fenerbahçe Kulübü’nde uzun yıllar önemli görevlerde bulunmuş olan Mahmut Uslu’nun babasıdır.

Lütfi Sezgin

1908 yılında Adana’nın Osmaniye ilçesinde doğmuştur.

İstanbul’da hukuk eğitimi almak üzere Hukuk Fakültesi’ne kaydolmuş, 2. Sınıftayken babasının vefat etmesi üzerine Adana’ya geri dönmüştür.

1950 yılında DP’den il genel meclis üyesi seçilmiştir. Ardından 1954 yılında milletvekili olmuştur. Bir dönem vekillik yapan Sezgin, 13 Haziran 1981 tarihinde Ankara’da vefat etmiş, cenazesi Osmaniye’deki aile mezarlığına defnedilmiştir.

Milletvekilliği dönemi boyunca Ziraat Encümeni üyeliği ve Irak’a giden Parlamento Heyeti üyeliği görevlerinde bulunmuştur.

Mehmet Ünaldı

1915 yılında Adana’da doğmuştur. İlk, orta ve lise eğitiminin Adana’da tamamlamış, yükseköğrenimini İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Okulu’nda tamamlamıştır.

İlk görev yeri, Antakya Ticaret Okulu’dur. 1943 yılında askere alınmış 1945 yılında terhis olmuştur.

Sırasıyla; Devlet Deniz Yolları ve Limanları İşletmeleri’nde sayman, Osmanlı Bankası İstanbul Yeni Cami Şubesi’nde cüzdan memuru, Türkiye Zirai Donatım Kurumu’nda müfettişlik görevlerinde bulunmuştur.

1954 yılında milletvekili olarak parlamentoya katılmış, 1 dönem milletvekilliği yapmıştır.

1958 yılında Ziraat Bankası İdare Meclisi Hükümet üyeliğine atanmış, 1961 yılında Adalet Partisi’nden Cumhuriyet Senatosu Adana üyeliğine seçilmiştir.

12 Eylül 1980 darbesine kadar bu görevini sürdüren Ünaldı, 4 Haziran 1991 yılında İstanbul’da vefat etmiş, cenazesi Balıkesir Edremit Altınoluk mezarlığına defnedilmiştir.

Gazeteci Ruhat Mengi'nin babasıdır.

Salim Serçe

Bu dönem TBMM çatısı altında arzuhal encümeni üyeliği görevinde bulunduğu görülmüştür.

1890 yılında Adana’da doğdu. İlköğrenimini Turunçlumescit’te tamamladı. Daha sonra Adana İdadisi’ne kayıt oldu. Yükseköğrenimini İstanbul Sivil Baytar Yüksekokulu’nda tamamladı. Veteriner hekim olduktan sonra, İstanbul Tıp Fakültesi’ne kayıt oldu. Buradan 1914 yılında tıp doktoru olarak mezun oldu.

İlk görev yeri, Ceyhan Hamiyet-i Milliye Hastanesi oldu. 1915’te seferberliğin ilan edilmesiyle, Suriye cephesine gönderildi. 7 Aralık 1918 yılında tabip yüzbaşı olarak terhis oldu. 1920 yılında yeniden silahaltına alınan Serçe, görevinde göstermiş olduğu üstün hizmetler nedeniyle istiklal madalyası ile ödüllendirildi. Üçüncü defa 1926 yılında askere alındı. Dördüncü defa ise 2. Dünya Savaşı nedeniyle yeniden askere alındı. 18 Mayıs 1943 yılında askerlik hayatı sonra erdi.

Seyhan’dan Demokrat Parti Milletvekili seçilen Serçe, hastalıkları nedeniyle TBMM çalışmalarına fazla katılamamıştır. Milletvekilliği sırasında hastalanması üzerine, 12 Eylül 1957’de vefat etmiştir. Cenazesi Adana Asri Mezarlığı’na defnedilmiştir.

Arapça, İngilizce ve Fransızca bilen Serçe’nin, Behiye Hanım’la olan evliliğinden 6 çocuğu olmuştur. TBMM’de bulunduğu dönemde, İçişleri Komisyonu, Adalet Komisyonu ve Dilekçe Komisyonu üyeliğinde bulunmuştur.

Sedat Barı

Bu dönemde 4 yasama yılında da bütçe encümeni üyeliği görevinde bulunmuştur.

1912 yılında İstanbul’da doğmuştur. İstanbul Erkek Lisesi olan Barı, İstanbul Tıp Fakültesi’ni bitirerek tıp doktoru unvanı almıştır. Askerliğini Gülhane Hastanesi’nde yaparken, tayini Adana İstihkâm Taburu tabipliğine çıkmış, buradan terhis olmuştur.

Feke, Ceyhan ve Kozan’da tabip olarak çalışmıştır. 1946 yılında Konya Sağlık ve Sosyal Yardım Müdür Yardımcılığı görevinde bulunmuştur. 1946 yılında memuriyetten istifa edip, serbest olarak çalışmıştır. Bir dönem Sümerbank’ta görev almıştır. Demokrat Parti’nin kurulması ile birlikte, partinin Ceyhan İlçe İdare Kurulu Başkanlığı’nı yapmıştır.

İki dönem vekillik yapmış, 1957 seçimlerini Adana’da CHP’nin kazanması üzerine mesleğine dönmüştür. Sümerbank Müşavirler Heyeti Baş Müşavirliği görevine getirilmiştir. 31 Aralık 1966’da Bonn Büyükelçiliği’ndeki dış temsilcilikler ataşeliğinde görevlendirilmiştir. 1971 yılında Çalışma Bakanlığı emrine alınmış, devamında Yakın ve Orta Doğu Enstitüsü’ne atanmış, 10 Ocak 1972’de emekli olmuştur.

4 Ocak 2004 yılında vefat etmiştir. TBMM’de görev yaptığı dönemlerde, Bütçe Komisyonu ve Ekonomi Komisyonu üyeliğinde bulunmuştur.

Sinan Tekelioğlu

Bu dönem Milli Müdafaa Encümeni üyeliği görevinde bulunduğu görülmüştür. Çok sayıda konuşma yaptığı tespit edilmiş, kürsüde 70 defa konuşma gerçekleştirmiştir.

Detaylı bilgi için tıklayın

Zahit Akdağ

1917 yılında Adana’nın Karaisalı ilçesinde doğmuştur. Ortaokulu Adana’da liseyi, İstanbul’da bitirmiş, 1939 yılında askerlik hizmetine dâhil olmuş, değişik zamanlarda tekrar askere alınarak 29 Kasım 1945 tarihinde terhis olmuştur.

Adana’nın önemli çiftçilerinden birisi olan Akdağ, DP’nin kurulması nedeniyle siyasete girmiş, 2 Haziran 1952 – 17 Mart 1954 tarihleri arasında Seyhan belediye başkanlığı yapmıştır. Belediye başkanıyken milletvekili seçilmiş, vekilliği sonrası Adalet Partisi ve Doğru Yol Partisi kurucu üyesi olmuştur.

2 Kasım 1995 tarihinde vefat etmiştir. Cenazesi Asri Mezarlığı’na defnedilmiştir.

TBMM çatısı altında almış olduğu görevlere bakıldığında Nafia Encümeni üyeliği görevinde bulunmuştur.

Nurullah İhsan Tolon

1905 yılında İstanbul’da doğmuştur. İlk ve orta öğrenimini tamamladıktan sonra lise eğitimini Almanya’da nihayetlendirmiştir.

Halkalı Ziraat Yüksek Okulu mezunudur. Almanya Breslav Üniversitesi’nde doktora yapmıştır. 3 Nisan 1929 tarihinde Adapazarı Islah İstasyonu, ardından Doyçe Oryent Bank’ta çalışmış, 30 Nisan 1931 tarihinde Ziraat Vekâleti tarafından Almanya’ya gönderilmiş ve dönüşünde Baş Asistanlık görevine getirilmiştir.

1 Eylül 1935 tarihinde askere alınmış, askerlik sonrası şeker fabrikaları laboratuvar asistanı, iktisat vekâleti ofis müşavirliği, ticaret vekâleti müşavirliği, ziraat müdürlüğü, genel müdür yardımcılığı, başbakanlık murakabe heyeti üyeliği görevlerinde bulunmuştur.

25 Ocak 1951 tarihinde Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın genel sekreteri olmuş ardından 1954 seçimlerinde parlamentoya milletvekili olarak katılmıştır.

Ankara Atlı Spor Kulübü, Türkiye Jokey Kulübü asil üyesidir. Türkiye’de atçılığın gelişmesi için çok önemli çabalarda bulunmuştur. Adına yarışlar düzenlenmiştir.

11. Yasama Dönemi’nde Bursa milletvekili olarak parlamento hayatını sürdürmüş, 27 Mayıs 1960 darbesinde tutuklanmış, yargılanmış, 5 yıl ağır hapis cezasına çarptırılmış, cezaevindeyken çıkarılan af yasası ile serbest bırakılmıştır.

Serbest kaldıktan sonra Bonn Üniversitesi’nde araştırmacı olarak çalışmış, Paul Ehrlich’in “Nüfus Bombası” isimli eserini Türkçeye çevirmiştir.

1 Ağustos 1986 tarihinde vefat etmiştir.

Mustafa Akçalı

1908 yılında Kozan’a bağlı Boztahta Köyü’nde dünyaya gelmiştir. Adana Orta Ziraat Mektebi mezunudur. Çiftçilik ve toprak mahsulleri ticaretiyle meşgul olmuştur. Askerlik görevini Maraş’ta er olarak yapmıştır.

Kızılay, Türk Hava Kurumu ve Çocuk Esirgeme Kurumu gibi derneklerde görev almıştır.

1946 belediye seçimlerinde Ceyhan Belediye Başkanlığı’na aday olmuş ancak kazanamamıştır.

1951 yılında yapılan seçimlerde Ceyhan Belediye Başkanı seçilmiştir.

1954 seçimlerinde DP Seyhan milletvekili seçilmiş, 1 dönem milletvekilliği yapmıştır. Bu dönemde maliye encümeni üyeliği görevinde bulunmuştur.

16 Ekim 1985 tarihinde vefat etmiştir.